Nakolki dobra vy pamiatajecie staražytnuju historyju Biełarusi?
Šmat z taho, što adbyvacca ŭ Biełarusi siońnia, maje hrunt u hłybokaj staražytnaści hetaha kraju. Sabrali pytańni z padručnika za 6 kłas, kab pravieryć, ci dobra vy pamiatajecie pra pieršabytnych ludziej na biełaruskich ziemlach i časy staražytnaj Rusi.
Startujem
Jakaja stajanka na Biełarusi najbolš staražytnaja?
Nie, heta druhaja stajanka staražytnaha kamiennaha vieku adkryta na bierazie r. Sož, kala viëski Bierdyž Čačerskaha rajëna na Homielščynie. Na jëĭ ludzi žyli ŭ 22—21-m tysiačahodździach da n. e. Naĭbolš ža staražytnaja stajanka vyjaŭlena na bierazie Prypiaci, kala viëski Juravičy Kalinkavickaha rajëna na Homielščynie. Archieołahi znaĭšli tam miesca zaboju i pierapracoŭki palaŭničaĭ zdabyčy. Ludzi źjavilisia tut u 24-m tysiačahodździ da n. e.
Nie, nižni słoj kulturnaha płasta hetaha haradzišča na Śvisłačy pad Minskam datujecca ŭsiaho III st. da n. e. Naĭbolš staražytnaja stajanka vyjaŭlena na bierazie Prypiaci, kala viëski Juravičy Kalinkavickaha rajëna na Homielščynie. Archieołahi znaĭšli tam miesca zaboju i pierapracoŭki palaŭničaĭ zdabyčy. Ludzi źjavilisia tut u 24-m tysiačahodździ da n. e.
Tak, naĭbolš staražytnaja stajanka vyjaŭlena na bierazie Prypiaci, kala viëski Juravičy Kalinkavickaha rajëna na Homielščynie. Archieołahi znaĭšli tam miesca zaboju i pierapracoŭki palaŭničaĭ zdabyčy. Ludzi źjavilisia tut u 24-m tysiačahodździ da n. e.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Dzie na Biełarusi vyjaŭleny kremieniezdabyŭnyja šachty?
Nie, tut ich nie vyjaŭlali. A voś pasiołak Krasnasielski na Hrodzienščynie viadomy nie tolki cemientnym zavodam i miełavymi karjerami — tut taksama było adkryta šmat kremieniezdabyŭnych šachtaŭ. Hłybinia šachty składała 3—5 m. Znoĭdzienyja ŭ adkładach miełu kavałki kremieniu źmiaščali ŭ skurany miašok, jaki na viaroŭcy vyciahvali navierch. Z kremieniu vyrablali siakiery i inšyja pryłady, jakija raspaŭsiudžvalisia ŭ Paniamońni i za jaho miežami. U adnoĭ šachcie archieołahami vyjaŭlena pachavańnie «šachciëra».
Tak, pasiołak Krasnasielski na Hrodzienščynie viadomy nie tolki cemientnym zavodam i miełavymi karjerami, tut taksama było adkryta šmat kremieniezdabyŭnych šachtaŭ. Hłybinia šachty składała 3—5 m. Znoĭdzienyja ŭ adkładach miełu kavałki kremieniu źmiaščali ŭ skurany miašok, jaki na viaroŭcy vyciahvali navierch. Z kremieniu vyrablali siakiery i inšyja pryłady, jakija raspaŭsiudžvalisia ŭ Paniamońni i za jaho miežami. U adnoĭ šachcie archieołahami vyjaŭlena pachavańnie «šachciëra».
Nie, tut tolki salanyja šachty. A voś pasiołak Krasnasielski na Hrodzienščynie viadomy nie tolki cemientnym zavodam i miełavymi karjerami — tut taksama było adkryta šmat kremieniezdabyŭnych šachtaŭ. Hłybinia šachty składała 3—5 m. Znoĭdzienyja ŭ adkładach miełu kavałki kremieniu źmiaščali ŭ skurany miašok, jaki na viaroŭcy vyciahvali navierch. Z kremieniu vyrablali siakiery i inšyja pryłady, jakija raspaŭsiudžvalisia ŭ Paniamońni i za jaho miežami. U adnoĭ šachcie archieołahami vyjaŭlena pachavańnie «šachciëra».
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Adkul staražytnyja biełarusy zdabyvali žaleznuju rudu?
Tak. Žaleznaja ruda, bałotnaja i aziërnaja, časta sustrakajecca na terytoryi Biełarusi. Asabliva bahataje na jaje Paleśsie. Tamu ŭ Biełarusi šmat nasielenych punktaŭ, nazva jakich utvorana ad słova «ruda». Złučeńni žaleza stahodździami asiadali buraĭ kałamućciu na dno bałot ci aziër, utvarajučy rudu. Ludzi znachodzili jaje pa burym kolery travy.
Nie, z rudniami ŭ Biełarusi było składana praz adsutnaść hor. Ale na terytoryi Biełarusi časta sustrakajecca bałotnaja i aziërnaja žaleznaja ruda. Asabliva bahataje na jaje Paleśsie. Tamu ŭ Biełarusi šmat nasielenych punktaŭ, nazva jakich utvorana ad słova «ruda». Złučeńni žaleza stahodździami asiadali buraĭ kałamućciu na dno bałot ci aziër, utvarajučy rudu. Ludzi znachodzili jaje pa burym kolery travy.
Nie, była i svaja. Na terytoryi Biełarusi časta sustrakajecca bałotnaja i aziërnaja žaleznaja ruda. Asabliva bahataje na jaje Paleśsie. Tamu ŭ Biełarusi šmat nasielenych punktaŭ, nazva jakich utvorana ad słova «ruda». Złučeńni žaleza stahodździami asiadali buraĭ kałamućciu na dno bałot ci aziër, utvarajučy rudu. Ludzi znachodzili jaje pa burym kolery travy.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Bałty da prychodu słavian nasialali bolšuju častku Biełarusi, ale kudy jany źnikli?
Chutčej za ŭsio nie. Zasialeńnie biełaruskich ziamiel słavianami praciahvałasia nie adno stahodździe. Ranieĭšyja žychary vymušany byli pakinuć abžytyja miescy. Tyja, chto zastaŭsia, pastupova źlivalisia sa słavianami. Hetamu spryjała toje, što słavianie, jak i bałty, źjaŭlalisia jazyčnikami. U ich byŭ padobny ład žyćcia. Stvaralisia źmiašanyja słaviana-bałckija siemji, bałty pieraĭmali zvyčai słavian. U vyniku adbyłasia słavianizacyja bałtaŭ.
Chutčej za ŭsio nie. Zasialeńnie biełaruskich ziamiel słavianami praciahvałasia nie adno stahodździe. Ranieĭšyja žychary vymušany byli pakinuć abžytyja miescy. Tyja, chto zastaŭsia, pastupova źlivalisia sa słavianami. Hetamu spryjała toje, što słavianie, jak i bałty, źjaŭlalisia jazyčnikami. U ich byŭ padobny ład žyćcia. Stvaralisia źmiašanyja słaviana-bałckija siemji, bałty pieraĭmali zvyčai słavian. U vyniku adbyłasia słavianizacyja bałtaŭ.
Sapraŭdy. Zasialeńnie biełaruskich ziamiel słavianami praciahvałasia nie adno stahodździe. Ranieĭšyja žychary vymušany byli pakinuć abžytyja miescy. Tyja, chto zastaŭsia, pastupova źlivalisia sa słavianami. Hetamu spryjała toje, što słavianie, jak i bałty, źjaŭlalisia jazyčnikami. U ich byŭ padobny ład žyćcia. Stvaralisia źmiašanyja słaviana-bałckija siemji, bałty pieraĭmali zvyčai słavian. U vyniku adbyłasia słavianizacyja bałtaŭ.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Jak słavian NIE nazyvali susiednija narody
Nie. Vieniedaŭ zhadvajuć antyčnyja historyki, raźmiaščajučy ich na ŭschod ad Visły — ad bałtyjskaha ŭźbiarežža da paŭnočnych Karpat i nizoŭjaŭ Dunaja. Daśledčyki ličać, što vieniedami nazyvali prodkaŭ słavian.

A voś sarmaty — heta kačavy iranamoŭny narod, rodnasny da skifaŭ. Ale ŭ XVI stahodździ šlachta prydumała mif, što jana pachodzić nie sa słavian, jak zvyčajny narod, a mienavita ad sarmataŭ.
Nie, skłavinami nazyvali słavian, jakija pražyvali na zachad ad Dniastra, kala Dunaja.

A voś sarmaty — heta kačavy iranamoŭny narod, rodnasny da skifaŭ. Ale ŭ XVI stahodździ šlachta prydumała mif, što jana pachodzić nie sa słavian, jak zvyčajny narod, a mienavita ad sarmataŭ.
Tak, sapraŭdy, sarmaty nie słavianie, a kačavy iranamoŭny narod, rodasny da skifaŭ. Ale ŭ XVI stahodździ šlachta prydumała mif, što jana pachodzić nie sa słavian, jak zvyčajny narod, a mienavita ad sarmataŭ.
Nie, antami nazyvali słavian, jakija pražyvali na ziemlach ad Dniastra da Dniapra. Jany byli prodkami nie tolki ŭschodnich słavian, z sajuzu plamiënaŭ antaŭ vyĭšli taksama sierby i charvaty. U toĭ ža čas siarod naščadkaŭ antaŭ byŭ i ŭschodniesłavianski sajuz plamiënaŭ dryhavičoŭ.

A voś sarmaty heta kačavy iranamoŭny narod, rodnasny da skifaŭ. Ale ŭ XVI stahodździ šlachta prydumała mif, što jana pachodzić nie sa słavian, jak zvyčajny narod, a mienavita ad sarmataŭ.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
U jakim tvory raskazvajecca pra źjaŭleńnie słavian na terytoryi Biełarusi?
Tak, heta najbolš rańni z zachavanych u poŭnym abjomie ruskich letapisaŭ. «Apovieść» apaviadaje pra padziei ź biblejskich časoŭ da 1117 hoda. U joj raskazvajecca miž inšym pra źjaŭleńnie słavian na terytoryi Biełarusi, pra pieršych połackich kniaziëŭ, pra pačatak razdrableńnia Połackaha kniastva.
Nie, «Chronika Bychaŭca» apisvaje časy Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Pra źjaŭleńnie słavian na terytoryi Biełarusi, pra pieršych połackich kniaziëŭ, pra pačatak razdrableńnia Połackaha kniastva raskazvajecca ŭ «Apovieści minułych hadoŭ», najbolš rańnim z zachavanych u poŭnym abjomie ruskich letapisaŭ.
Nie, «Vielesava kniha» heta hruby falsifikat, stvorany ŭ XIX-XX stahodździach. Pra źjaŭleńnie słavian na terytoryi Biełarusi, pra pieršych połackich kniaziëŭ, pra pačatak razdrableńnia Połackaha kniastva raskazvajecca ŭ «Apovieści minułych hadoŭ», najbolš rańnim z zachavanych u poŭnym abjomie ruskich letapisaŭ.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Jakoje słavianskaje plemia nasialała ŭschodnija ziemli Biełarusi?
Nie, kryvičy zasialali poŭnač Biełarusi. Uschodnija ž biełaruskija ziemli ŭ Rańnim siaredniavieččy zasialali radzimičy. U asnoŭnym jany žyli vakoł raki Sož. U «Apovieści minułych hadoŭ» zachavałasia cikavaje apaviadańnie ab pachodžańni radzimičaŭ i viacičaŭ. Nibyta niekali z Polščy va Uschodniuju Jeŭropu pryĭšli braty Radzim i Viatka. Jany zastalisia na novych ziemlach i stali rodapačynalnikami dvuch plamiënaŭ — radzimičaŭ i viacičaŭ.
Nie, hetaje bałckaje plemia nasialała zachad Biełarusi. Uschodnija ž biełaruskija ziemli ŭ Rańnim siaredniavieččy zasialali radzimičy. U asnoŭnym jany žyli vakoł raki Sož. U «Apovieści minułych hadoŭ» zachavałasia cikavaje apaviadańnie ab pachodžańni radzimičaŭ i viacičaŭ. Nibyta niekali z Polščy va Uschodniuju Jeŭropu pryĭšli braty Radzim i Viatka. Jany zastalisia na novych ziemlach i stali rodapačynalnikami dvuch plamiënaŭ — radzimičaŭ i viacičaŭ.
Tak! Uschodnija ziemli Biełarusi ŭ Rańnim siaredniavieččy zasialali radzimičy. U asnoŭnym jany žyli vakoł raki Sož. U «Apovieści minułych hadoŭ» zachavałasia cikavaje apaviadańnie ab pachodžańni radzimičaŭ i viacičaŭ. Nibyta niekali z Polščy va Uschodniuju Jeŭropu pryĭšli braty Radzim i Viatka. Jany zastalisia na novych ziemlach i stali rodapačynalnikami dvuch plamiënaŭ — radzimičaŭ i viacičaŭ.
Nie, dryhavičy nasialali poŭdzień Biełarusi i atrymali svaju nazvu ad dryhvy — paleskich bałotaŭ. Uschodnija ž biełaruskija ziemli ŭ Rańnim siaredniavieččy zasialali radzimičy. U asnoŭnym jany žyli vakoł raki Sož. U «Apovieści minułych hadoŭ» zachavałasia cikavaje apaviadańnie ab pachodžańni radzimičaŭ i viacičaŭ. Nibyta niekali z Polščy va Uschodniuju Jeŭropu pryĭšli braty Radzim i Viatka. Jany zastalisia na novych ziemlach i stali rodapačynalnikami dvuch plamiënaŭ — radzimičaŭ i viacičaŭ.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Jaki naŭharodski kniaź zachapiŭ Połack, zabiŭ kniazia, jahonych synoŭ i prymusova zrabiŭ svajoj žonkaj Rahniedu?
Tak, nieŭzabavie paśla zachopu Połacka jën staŭ taksama kijeŭskim kniaziem. Pad jaho ŭładaĭ znoŭ byli sabrany ŭsie ŭschodniesłavianskija ziemli. Ad Rahniedy ŭ kijeŭskaha kniazia naradziłasia niekalki synoŭ. Paśla sproby zabić Uładzimira, toj addaŭ Rahniedzie i synu Iziasłavu ŭładu ŭ Połacku.
Nie, heta imia połackaha kniazia, zabitaha Uładzimiram. Paśla zachopu Połacka Uładzimir staŭ taksama kijeŭskim kniaziem. Pad jaho ŭładaĭ znoŭ byli sabrany ŭsie ŭschodniesłavianskija ziemli. Ad Rahniedy ŭ kijeŭskaha kniazia naradziłasia niekalki synoŭ. Paśla sproby zabić Uładzimira, toj addaŭ Rahniedzie i synu Iziasłavu ŭładu ŭ Połacku.
Nie, połacki kniaź Usiasłaŭ Iziasłavič byŭ unukam Rahniedy i Uładzimira. Paśla zachopu Połacka Uładzimir staŭ taksama kijeŭskim kniaziem. Pad jaho ŭładaĭ znoŭ byli sabrany ŭsie ŭschodniesłavianskija ziemli. Ad Rahniedy ŭ kijeŭskaha kniazia naradziłasia niekalki synoŭ. Paśla sproby zabić Uładzimira, toj addaŭ Rahniedzie i synu Iziasłavu ŭładu ŭ Połacku.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Za što połackaha kniazia Usiasłava Bračysłaviča prazvali Čaradziejem?
Nie. «Apovieść minułych hadoŭ» raskazvaje, što maci naradziła kniazia Usiasłava ad čaravańnia. U toĭ čas ludzi vieryli, što jën moh abiarnucca voŭkam i źjaŭlacca to kala ścien Vialikaha Noŭharada, to kala Kijeva i navat kala dalëkaĭ Tmutarakani. Sučaśniki prazvali kniazia «vałchvom» (vieščunom), u ruskich bylinach jën zastaŭsia viadomy jak Vołch Usiasłavič. Paźnieĭ kniazia prazvali Čaradziejem.
Nie. «Apovieść minułych hadoŭ» raskazvaje, što maci naradziła kniazia Usiasłava ad čaravańnia. U toĭ čas ludzi vieryli, što jën moh abiarnucca voŭkam i źjaŭlacca to kala ścien Vialikaha Noŭharada, to kala Kijeva i navat kala dalëkaĭ Tmutarakani. Sučaśniki prazvali kniazia «vałchvom» (vieščunom), u ruskich bylinach jën zastaŭsia viadomy jak Vołch Usiasłavič. Paźnieĭ kniazia prazvali Čaradziejem.
Tak! «Apovieść minułych hadoŭ» raskazvaje, što maci naradziła kniazia Usiasłava ad čaravańnia. U toĭ čas ludzi vieryli, što jën moh abiarnucca voŭkam i źjaŭlacca to kala ścien Vialikaha Noŭharada, to kala Kijeva i navat kala dalëkaĭ Tmutarakani. Sučaśniki prazvali kniazia «vałchvom» (vieščunom), u ruskich bylinach jën zastaŭsia viadomy jak Vołch Usiasłavič. Paźnieĭ kniazia prazvali Čaradziejem.
Nie. «Apovieść minułych hadoŭ» raskazvaje, što maci naradziła kniazia Usiasłava ad čaravańnia. U toĭ čas ludzi vieryli, što jën moh abiarnucca voŭkam i źjaŭlacca to kala ścien Vialikaha Noŭharada, to kala Kijeva i navat kala dalëkaĭ Tmutarakani. Sučaśniki prazvali kniazia «vałchvom» (vieščunom), u ruskich bylinach jën zastaŭsia viadomy jak Vołch Usiasłavič. Paźnieĭ kniazia prazvali Čaradziejem.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
Pra što śviedčyła budaŭnictva Safijskaha sabora ŭ Połacku?
Naadvarot, budaŭnictva vieličnaha Safiĭskaha sabora było śviedčańniem uzrastańnia mahutnaści Po­łackaha kniastva. Heta byŭ treci — paśla Kijeva i Noŭharada — sabor imia Śviatoĭ Safii ŭ Staražytnaĭ Rusi. U hety ž čas Połack i inšyja harady kraju ŭzbahacilisia dziakujučy raźvićciu ramiastva i handlu. Połackaja ziamla dasiahnuła viaršyni svajëĭ mahutnaści.
Nie. Budaŭnictva vieličnaha Safiĭskaha sabora było śviedčańniem uzrastańnia mahutnaści Po­łackaha kniastva. Heta byŭ treci — paśla Kijeva i Noŭharada — sabor imia Śviatoĭ Safii ŭ Staražytnaĭ Rusi. U hety ž čas Połack i inšyja harady kraju ŭzbahacilisia dziakujučy raźvićciu ramiastva i handlu. Połackaja ziamla dasiahnuła viaršyni svajëĭ mahutnaści.
Tak. Budaŭnictva vieličnaha Safiĭskaha sabora było śviedčańniem uzrastańnia mahutnaści Po­łackaha kniastva. Heta byŭ treci — paśla Kijeva i Noŭharada — sabor imia Śviatoĭ Safii ŭ Staražytnaĭ Rusi. U hety ž čas Połack i inšyja harady kraju ŭzbahacilisia dziakujučy raźvićciu ramiastva i handlu. Połackaja ziamla dasiahnuła viaršyni svajëĭ mahutnaści.
Dalej
Pravieryć
Pakažycie vynik
2! Prahulščyk
Historyja vas, vidavočna, nie cikaviła, asablivaja taja, što tyčyłasia dalokaj staražytnaści. Mahčyma, vy mocnyja ŭ inšym. Tym nie mienš tyja padziei dahetul upłyvajuć na našuju rečaisnaść i tamu ich varta viedać lepš.
Pa novaj
3! Troječnik
Na niejkich urokach vy dakładna byli, ale školnaja adukacyja nie pakinuła ŭ vas cełasnych viedaŭ pra minuŭščynu. Mahčyma, što ŭ paŭsiadzionnym žyćci vam całkam dastatkova hetych viedaŭ, ale dla lepšaha razumieńnia Biełarusi varta było b zakryć "biełyja plamy".
Pa novaj
3! Troječnik
Na niejkich urokach vy dakładna byli, ale školnaja adukacyja nie pakinuła ŭ vas cełasnych viedaŭ pra minuŭščynu. Mahčyma, što ŭ paŭsiadzionnym žyćci vam całkam dastatkova hetych viedaŭ, ale dla lepšaha razumieńnia Biełarusi varta było b zakryć "biełyja plamy".
Pa novaj
4! Charašyst
Vy prykładali dastatkova vysiłkaŭ, kab daviedacca pra dalokuju minuŭščynu, ale niekatoryja rečy padzabylisia i hetyja viedy pra staražytnaść varta było b aśviažyć.
Pa novaj
5! Vydatnik
Vašyja viedy pa historyi dosyć poŭnyja i vy ŭpeŭniena aryjentujeciesia ŭ datach, padziejach i asobach. Zmrok, jakim pakrytaja hłybokaja staražytnaść, nie zdolny vas napužać.
Pa novaj
5+ Alimpijadnik
U staražytnaj historyi Biełarusi dla vas sakretaŭ niama, vašy viedy siahajuć daloka za miežy školnaj prahramy. Vami hanaracca vašy nastaŭniki i baćki, a adnakłaśniki praz zajdraść nazyvajuć vaš ulubiony pradmiet "niepatrebnym" — ale vy dakłdana viedajecie, što jany nie majuć racyi.
Pa novaj