Fota: Getty Images / d3sign
Psichaterapieŭtka, siabroŭka Asacyjacyi fieminisckaj terapii Viktoryja (imia źmieniena) dvojčy ŭ žyćci sutyknułasia z takafobijaj — na toje, kab jaje pieraadoleć, śpiecyjalistcy spatrebiłasia kala 10 hadoŭ.
Što moža stać pryčynaj fobii rodaŭ?
— Napeŭna, pačać treba z taho, što bajacca ciažarnaści i rodaŭ — całkam narmalna, tamu što peŭnaja ryzyka sapraŭdy isnuje. Heta toje, što vielmi mocna mianiaje tvajo žyćcio — asabliva, kali havorka idzie pra pieršuju ciažarnaść. Usie žančyny ŭ toj ci inšaj stupieni bajacca. Ja b skazała, što adsutnaść niekatoraj tryvohi pavinna naściarožvać, bo pakazvaje, što ŭ čałavieka niama suviazi z realnaściu.
Takafobija — heta praźmierny strach i tryvoha. Čamu heta sapraŭdy surjozna? Tamu što praźmierny pastajanny strach značna źnižaje jakaść žyćcia. U takim stanie składana prymać uśviadomlenyja rašeńni.
Daśledčyki źviazvajuć z takafobijaj ryzyku zaŭčasnych rodaŭ abo, naadvarot, pieranošanaj ciažarnaści, praciahły i składany praces samich rodaŭ — jak vynik, nieabchodnaść bolšaj kolkaści miedycynskich umiašańniaŭ. Adpaviedna, uzrastaje i ryzyka paślarodavaj depresii, PTSR, tryvožnych rasstrojstvaŭ, parušeńnia prychilnaści da dziciaci, a taksama raźvićcia druhasnaj takafobii. Varta zhadać i ŭździejańnie kartyzołu na dzicia, kali jano jašče ŭnutry maci.
Takafobija byvaje pieršasnaj i druhasnaj. Pieršasnaja moža vyjaŭlacca jašče da začaćcia, kali žančyna tolki dumaje na temu maciarynstva. Druhasnaja takafobija źjaŭlajecca na fonie niaŭdałaha dośviedu ŭ ciažarnaści i rodach — strata dziciaci, składanyja traŭmatyčnyja rody, doŭhaje adnaŭleńnie paśla ich.
Pry druhasnaj takafobii, viadoma, situacyja dla śpiecyjalista bolš zrazumiełaja — jasna, z čym kankretna treba pracavać, jakija mietady ŭžyvać. Vidavočnyja pryčynna-vynikovyja suviazi.
Pryčyny ž pieršasnaj takafobii treba vyśviatlać — heta moža być značna bolš składanaja hłybinnaja šmathrannaja historyja, dalokaja niepasredna ad samoj prablemy.
Časta takafobija źviazanaja z bojaźziu bolu i stracham śmierci. Mohuć być i sacyjalnyja strachi: naprykład, bojaź stracić svaju pryhažość, seksualnaść.
Pryčynaj taksama moža być pieražytaje, dapuścim, u rańnim uzroście zhvałtavańnie, dośvied seksualnych damahańniaŭ ci luboha fizičnaha hvałtu. Luby traŭmatyčny dośvied, spałučany z parušeńniem fizičnaj niedatykalnaści, źniavahaj, biaśsillem. Ja bačyła statystyku, što prykładna 1 z 20 žančyn sutykajecca z takafobijaj. I 30-40% hetych vypadkaŭ źviazany z dośviedam hvałtu. U ciažarnaści i rodach nasamreč šmat taho, što moža vyklikać uspaminy pra heta.
Ułasny dośvied: praz tryvožnaść nabrała 30 kiłahramaŭ
— Ja mahu raspavieści pra ŭłasny dośvied, bo 15 hadoŭ tamu ja dvojčy sutyknułasia z takafobijaj — pieršasnaj i druhasnaj.
U čas pieršaj ciažarnaści ja pieražyvała takafobiju jak pastajanna vysoki ŭzrovień tryvožnaści — i praz dośvied hvałtu ŭ padletkavym uzroście, i praź niemahčymaść asensavać pieražyvańni, i praz adsutnaść padtrymki i adčuvańnie adzinoty…
Praz tuju tryvožnaść u mianie abvastryłasia rasstrojstva charčovych pavodzin — ja nabrała 30 kiłahramaŭ. Paŭpłyvała i toje, što ja praź ciažarnaść straciła pracu, dzie było šmat aktyŭnaści — pajezdak da klijentach, na abjekty. Novaja praca stała siadziačaj — ja pracavała redaktarkaj internet-partała, z domu nie chaciełasia vychodzić praz svaju tryvožnaść.
U maim spartyŭnym kłubie, dzie ja zajmałasia čatyry razy na tydzień, admovili ŭ abaniemiencie — «bo ciažarnym nielha». Śpiecyjalnaha fitnesu dla ciažarnych u Minsku było mała. Toje, što niedaloka ad doma, było zadoraha dla mianie, a tam, dzie košt mianie zadavalniaŭ, usio nie mahli sabrać hrupy. A ŭ radzilny dom na kurs padrychtoŭki, dzie była padtrymka, choć niejki psichołah, niebłahaja akušerka i fitnes, zaprašali tolki z 36 tydnia.
Fota: Getty Images / Mike Harrington
Akušerka-hiniekołah, da jakoj ja ŭ palikliniku chadziła, nie dapamahła zrazumieć, što adbyvajecca, i znajści vyjście.
Ja bačyła tolki viečna niezadavoleny vyraz na jaje tvary, bo parušała normy prybaŭleńnia ŭ vazie. Z-za hetaha jana havaryła sa mnoj u abraźlivaj maniery. «Žerci treba mienš!» — adnojčy zajaviła doktarka.
Ale miedyki paviny razumieć: rasstrojstva charčovych pavodzin, jak i pavyšanaja tryvožnaść, — heta nie toje, što možna pieramahčy tolki siłaj voli.
Padčas druhoj ciažarnaści takafobija była jak nastupstvy PTSR praź pieražyty akušerski hvałt u pieršych rodach.
Mnie amal 10 hadoŭ spatrebiłasia na toje, kab stać volnaj ad dośviedu pieražytych traŭmaŭ.
Jak sabie dapamahčy
— Što b ja mahła parekamiendavać žančynam, jakija sutyknulisia z praźmiernym stracham jašče da začaćcia? Pieršym čynam zaniać pazicyju daśledčycy i daśledavać siabie. Nie treba adrazu vyvučać dośvied ciažarnaści i rodaŭ inšych žančyn. Lepš daśledavać svaje pierakanańni i kaštoŭnaści, idei, jakija na ciabie ŭpłyvajuć, praanalizavać svaje mary i zapatrabavańni, svaju historyju.
Razhledźcie, z čaho składajecca strach i što jon nahadvaje. Prydumajcie mietafary dla ŭsich jaho prajaŭ. Jakija stratehii vykarystoŭvaje prablema dla taho, kab psavać vam žyćcio? Jak jana nastolki prakrałasia ŭ vas, što ŭvieś fokus uvahi tolki na joj?
Moža zdacca dziŭnym padychod, ale jość davoli efiektyŭnaja mietodyka: vizualizavać prablemu, adchilicca ad jaje i pasprabavać ź joj parazmaŭlać. Spytajcie, jakija dumki jana vyklikaje? «Ja bajaźlivica, tamu što bajusia bolu»? «Ja niesapraŭdnaja žančyna, kali nie naradžała»? A zatym spytajecie ŭ siabie — ci zhodnyja vy z hetymi śćviardžeńniami?
Padumajcie, z dapamohaj jakich ludziej vy možacie spravicca z prablemaj. Znajdzicie sajuźnikaŭ. Viadoma, kali isnuje zacyklenaść na prablemie, praściej zaŭvažać tych, chto kaža: «Dy nie chvalujsia, usie naradžajuć — i ty narodziš». Ale, chutčej za ŭsio, byli i ludzi, hatovyja pastavicca da prablemy z razumieńniem — mahčyma, chtości sa znajomych abo ź lekaraŭ, ź jakimi vy razmaŭlali. Pasprabujcie abapiercisia na ich.
Čamu karysna zapisvać dumki
— Padumajcie, jakija jość nadziei i mary, jakija vas padtrymlivajuć. Namalujcie ŭ dumkach najlepšy z varyjantaŭ svajho žyćcia, navat kali siońnia vam zdajecca, što takoje niemahčyma.
Lepš za ŭsio adkazvać na pytańni piśmova — heta dziońnikavaja terapija. Zručna, što možna zaŭždy viartacca i pieračytvać svaje zapisy, mahčyma raźvivać niejkija dumki. Da taho ž zapisvańnie spryjaje i bolš pavolnamu myśleńniu.
Paśla taho, jak znojdziena terytoryja bolšaj svabody, možna viarnucca niepasredna da samoha strachu i vyśviatlać jaho pryrodu. Treba analizavać, u jaki momant žyćcia i čamu jon uźnik i ad čaho abaraniaje.
Naprykład, pryčynaj moža być, što mama ci babula časta ŭspaminaje, jakija ŭ jaje byli traŭmatyčnyja rody. I dziaŭčynka, jakaja šmat razoŭ čuła historyju, pačynaje bajacca taho, što ź joj adbudziecca toje ž samaje.
Kali epizody traŭmatyčnaha dośviedu — pieražyty fizičny ci seksualny hvałt, lepš źviarnucca da psichołaha ci psichaterapieŭta. Składanaść u tym, što, kali adbyvajecca nastolki jarkaja traŭmujučaja padzieja, pieražyvańnie nie stanovicca dośviedam u poŭnym sensie hetaha słova. Jano zachoŭvajecca ŭ našych niejronnych sietkach izalavana ŭ jakaści vyjaŭ, emocyj, adčuvańniaŭ, pierakanańniaŭ. Heta kavałačak pazła, jaki nijak nie moža stać na svajo miesca ŭ ahulnaj historyi žyćcia, z-za čaho karcinka ŭ cełym nie składajecca.
U śpiecyjalistaŭ jość mietady, jakija dapamahajuć psichicy čałavieka pierapracavać traŭmatyčny dośvied, kab jon spyniŭ akazvać niehatyŭny ŭpłyŭ.
Mahčyma, razumna addalicca ad niekatorych ludziej
— Vialikuju rolu ŭ tym, ci zmoža žančyna pieramahčy strach, hraje jaje najbližejšaje asiarodździe: ad partniora da baćkoŭ i siabrovak. Na žal, časta jany tolki stvarajuć dadatkovyja prablemy apaviadańniami pra toje, što ciažarnaść — heta najbolš cudoŭny stan u žyćci kožnaj žančyny.
Tamu dla žančyny z takafobijaj ciažarnaść moža stać momantam pierahladu svajho asiarodździa, mahčyma, razumna budzie addalicca ad niekatorych ludziej.
Jość sens pajści na siamiejnuju terapiju z partnioram, mamaj ci inšym čałaviekam, jaki akazvaje vialiki ŭpłyŭ na žančynu. Śpiecyjalist dapamoža vyśvietlić ich rolu: rastłumačyć, što žančynie patrebna peŭnaja padtrymka i važna nie paharšać jaje prablemy.
Ja svajmu mužu, naprykład, padčas druhoj ciažarnaści pisała listy. U niejki momant zrazumieła, što nikoli nie raskazvała jamu, z čym sutyknułasia padčas pieršych rodaŭ. U mianie było PTSR, surjoznyja traŭmy i nastupstvy. A jon ličyŭ, što ja spraŭlajusia i ŭsio ŭ pryncypie dobra. Ja ž uśviadomiła, što hetym razam bieź jaho padtrymki nie dam rady.
U mianie było vielmi šmat emocyj, ja nie mahła spakojna kazać pra pieršyja rody i pra toje, što mnie treba ciapier. Tamu ja stała pisać — heta dapamahaje bolš spakojna padbirać słovy. Listy sapraŭdy dapamahli mužu lepš zrazumieć mianie i maje patreby. Jon pajšoŭ sa mnoj na kursy padrychtoŭki da rodaŭ, kab razabracca ź psichafizijałohijaj pracesu. I ŭ vyniku staŭ aktyŭnym prychilnikam u maich pošukach i rašeńniach.
Prablemu bojazi rodaŭ vyvučali jašče ŭ SSSR
— Sam termin takafobija źjaviŭsia čverć stahodździa tamu ŭ brytanskim časopisie psichijatryi — tady pryznali isnavańnie prablemy, stali šukać šlachi vyrašeńnia. Ale nasamreč pra hetuju źjavu pačali havaryć jašče ŭ XIX stahodździ, kali pačynałasia psichaterapija — tady ŭžo zhadvałasia pra strach bolu ŭ žančyn ci navat śmierci ŭ rodach.
U SSSR u Charkaŭskaj škole psichaterapii prafiesar Vialvoŭski raspracavaŭ mietad prafiłaktyki bolu ŭ rodach, jaki taksama hruntavaŭsia na baraćbie sa stracham. Mietad atrymaŭ suśvietnaje pryznańnie, knihi byli pierakładzienyja na mnostva moŭ. Mietad Łamaza, jaki atrymaŭ šyrokaje raspaŭsiudžvańnie, faktyčna byŭ skapijavany ŭ Vialvoŭskaha.
Hałoŭnaja dumka zaklučajecca ŭ tym, što dla taho, kab ciažarnaść i rody prachodzili jak maha lepš dla maci i dziciaci, treba dapamahčy žančynie dać rady strachu. Važna, kab žančyna była maksimalna infarmavanaja ab psichafizijałohii narmalnaj ciažarnaści i rodaŭ. Było razumieńnie, što važna supravadžeńnie i padtrymka blizkaha čałavieka. Cikava, što ŭ SSSR heta było ŭ daśledavańniach, a na praktycy šyrokaje raspaŭsiudžvańnie atrymała za miažoj.
Havaryłasia i pra navučańnie mietadam rełaksacyi, dychańnia ŭ rodach — jany dapamahajuć pieratvaryć bol u intensiŭnyja adčuvańni, jakimi ty možaš kiravać.
Adnak była i peŭnaja krytyka takich mietadaŭ. Reč u tym, što zanadta šmat adkaznaści pierakładałasia na žančynu — što jana pavinna sama ŭsio vyvučyć i prymianić na praktycy. Nie zmahła rassłabicca? Sama vinavataja. I ŭźnikaje łahičnaje pytańnie: a dzie ž tyja, chto joj dapamoža? Tema dapamohi ŭ rodach u tych daśledavańniach adyšła na druhi płan.
Ciapier usio ž źjaviłasia razumieńnie, što rola i adkaznaść tych, chto moža dapamahać žančynie padčas ciažarnaści i rodaŭ, taksama vialikija. Akušerki, lekary, psichołahi — va ŭsich ich jość svaja rola dapamahčy žančynie pieramahčy strach.
Lekary pavinny razumieć miežy svajoj dapamohi i nie zachodzić zanadta daloka — nie admaŭlajučy i nie abiasceńvajučy prablemy žančyny, a dajučy ŭsiu mahčymuju infarmacyju ŭ ramkach svaich kampietencyj.
Čytajcie taksama:
«Ad niečakanaści ja ŭdaryła jaje pa rukach». Maładyja maci pra zaŭvahi, jakija ich razdražniajuć
Adzin vypadak na 200 miljonaŭ ciažarnaściaŭ: hamialčanka naradziła trajniat
«Ja pavinna rabić heta biaspłatna? Nie, adnaznačna». Surahatnaja maci pra žyćcio, chejt i stereatypy
