Hryby Psilocybe cubensis — krynica psiłacybinu. Fota: Wikimedia Commons
Doŭhi čas zastavałasia zahadkaju, čamu roznyja psichadeliki, jak kietamin, psiłacybin ci ŁSD, vałodajuć lačebnym efiektam. Novaje daśledavańnie vučonych z univiersiteta Džona Chopkinsa ŭ Bałtymory, vyniki jakoha apublikavanyja ŭ časopisie Nature, sprabuje dać na heta adkaz.
Viadoma, što ŭ pieryjad rostu i raźvićcia mozhu niervovaja sistema prajaŭlaje pavyšanuju adčuvalnaść da rečaŭ, jakija važnyja dla žyćcia i vyžyvańnia. Heta, naprykład, mova, huki, pachi i inšaje. U hety pieryjad mozh lohka vučycca novamu i źmianiaje svaju pracu ŭ zaležnaści ad taho, jakuju infarmacyju jon atrymlivaje z navakolnaha asiarodździa.
Hetyja pieryjady, kali mozh najbolš adkryty da navučańnia, nazyvajucca krytyčnymi. Jany niepraciahłyja i zakančvajucca pa miery staleńnia. Adzin z prykładaŭ — ihra na skrypcy. Usie viedajuć, što vučycca hetamu lepš u rańnim uzroście, bo ŭ bolš stałym vieku praces navučańnia budzie iści našmat ciažej. Heta źviazana z tym, što ŭ darosłaha čałavieka krytyčny pieryjad navučańnia ŭžo nieaktyŭny.
Vučonyja daŭno šukajuć mietady, jakija dazvolili b paŭtorna adkryć hetyja krytyčnyja pieryjady. U ekśpierymiencie z kłasičnym umoŭnym refleksam myšy navučalisia asacyjavać peŭnaje asiarodździe snu z surodzičami i inšaje — z adzinotaju.
Čas, jaki jany pravodzili ŭ roznych pakojach paśla vypracoŭki ŭmoŭnaj reakcyi, słužyŭ mieraju taho, nakolki žyviolina navučyłasia tamu, što sacyjalnaje ŭzajemadziejańnie moža prynieści joj zadavalnieńnie ci stanoŭčyja emocyi. Vučonyja zaŭvažyli, što z uzrostam myšy addavali pieravahu adzinocie: jany ŭsio mienš času pravodzili z surodzičami.
U 2019 hodzie kamanda daśledčykaŭ vyjaviła, što paśla pryjomu empatahiennaha psichadeličnaha MDMA (mietylendyjaksimietamfietamin, bolš viadomy jak ekstazi) staryja myšy znoŭ pavodzili siabie tak, jak ich maładyja surodzičy. Vučonyja zrabili vyvad, što MDMA zdolny znoŭ adkryć akno mahčymaściaŭ dla navučańnia — adnavić krytyčny pieryjad. Praciahłaść paŭtornaha adkryćcia krytyčnaha pieryjadu skłała dva tydni. Ale całkam viartańnie ŭ zakryty stan adbyvałasia praz čatyry tydni.
Vučonyja zadalisia pytańniem, ci vałodajuć takim efiektam inšyja psichadeliki. Jany paŭtaryli ekśpierymient z kietaminam, psiłacybinam, ŁSD i ibahainam.
I znoŭ navukoŭcy vyjavili suviaź pamiž praciahłaściu efiektu i pieryjadam času, u jakim byŭ paŭtorna adkryty krytyčny pieryjad.
Paśla ŭviadzieńnia kietaminu, jaki dziejničaje na ludziej kala 90 chvilin, myšy byli bolš sacyjalnymi ŭ siarednim na praciahu tydnia. Efiekt psiłacybinu (dziejničaje na ludziej na praciahu 3—6 hadzin) byŭ padobny pa praciahłaści da efiektu ad MDMA — dva tydni. U ŁSD (8—10 hadzin) jon skłaŭ try tydni. A ŭ ibahainu, dziejańnie jakoha moža doŭžycca bolš za dvanaccać hadzin, hety pieryjad skłaŭ čatyry tydni.
Ideja ab tym, što psichadeliki pierazapuskajuć krytyčnuju fazu, moža rastłumačyć, čamu ŭsie hetyja rečyvy majuć terapieŭtyčnaje ŭžyvańnie (naprykład, pry depresii i posttraŭmatyčnym stresavym rasstrojstvie), niahledziačy na rozny ŭpłyŭ na sistemu niejramiedyjataraŭ.
U chodzie ekśpierymienta vučonyja abvierhli raspaŭsiudžanaje mierkavańnie ab tym, što psichadeličnyja efiekty mohuć być apasrodkavanyja ich zdolnaściu vyklikać hipierpłastyčnaść. U takim vypadku psichadeliki ničym nie adroźnivajucca ad takich narkotykaŭ, jak kakain, amfietamin, apijoidy i ad nikacinu i ałkaholu, jakija vyklikajuć pryvykańnie.
Navukoŭcy vyśvietlili, što vykarystańnie psichadelikaŭ praduhledžvaje mietapłastyčny, a nie hipierpłastyčny miechanizm. Tamu hetyja srodki niepasredna nie farmirujuć pavodzinaŭ, charakternych dla zaležnaści.
Vučonyja adznačajuć, što ŭ ich daśledavańni akcent byŭ zrobleny na krytyčnym pieryjadzie navučańnia praz sacyjalnaje ŭznaharodžańnie. Ale isnuje šmat inšych typaŭ krytyčnych pieryjadaŭ. Naprykład, pieryjad vyvučeńnia movy ŭ ludziej, pierabudova mazhavych łancužkoŭ paśla takich sensarnych ci matornych parušeńniaŭ, jak płastyčnaść daminavańnia voka i adnaŭleńnie matoryki paśla insultu.
Tamu jany spadziavajucca, što ŭ psichadeličnych preparataŭ majecca vialiki patencyjał, jaki možna budzie vykarystać dla lačeńnia jak psichijatryčnych zachvorvańniaŭ, tak i fizijałahičnych adchileńniaŭ, jakija vyklikanyja traŭmami ci chvarobami.
Čytajcie jašče:
Aŭstralija pieršaj lehalizavała miedycynskaje vykarystańnie ekstazi i halucynahiennych hryboŭ
Užyvańnie psiłacybinavych hryboŭ moža dapamahčy pry daltaniźmie?
ŁSD, psiłacybin i ekstazi ŭ aptekach: jak navukoŭcy daśledujuć psichadeliki, kab stvaryć novyja leki
