Klešč. Fota: Wikimedia Commons
Pra novaje daśledavańnie vučonych z Brystalskaha ŭniviersiteta, vyniki jakoha apublikavanyja ŭ časopisie Current Biology, raskazaŭ u svaim telehram-kanale @lab66 biełaruski chimik Siarhiej Biesarab.
U svaim artykule daśledčyki adznačajuć, što bolšaść naziemnych žyvioł naturalnym čynam nazapašvajuć elektrastatyčnyja zarady, jakija ŭzajemadziejničajuć ź inšymi zaradami ŭ navakolnym asiarodździ, u tym liku z zaradami na inšych arhanizmach ci ŭsiaredzinie ich. Adnak toje, jak hetaja naturalnaja statyčnaja elektryčnaść upłyvaje na ekałohiju i žyćcio arhanizmaŭ, zastajecca ŭ značnaj stupieni tajamnicaj.
Viadoma, što sysuny, ptuški i reptylii niasuć niemaleńkija sumarnyja elektrastatyčnyja zarady, ekvivalentnyja pavierchnievym patencyjałam ad sotniaŭ da dziasiatkaŭ tysiač volt.
Navukoŭcy vykazali zdahadku, što takija parazity, jak klaščy, pasiŭna pryciahvajucca da pavierchni žyvioł elektrastatyčnymi siłami, jakija dziejničajuć praz pavietrany zazor (air gap). Hety bijafizičny miechanizm dapamahaje parazitam zaskokvać na cieła ludziej, bo sami klaščy skakać nie zdolnyja.
U chodzie daśledavańnia ich hipoteza paćvierdziłasia. Było vyjaŭlena, što klaščy mohuć skaracić adlehłaść da svaich haspadaroŭ, vykarystoŭvajučy elektryčnyja pali. Navukoŭcy taksama vyjavili, što na hetaje elektrastatyčnaje ŭzajemadziejańnie istotna nie ŭpłyvaje palarnaść elektryčnaha pola.
Miechanizm pryciahnieńnia zasnavany na indukcyi elektryčnaj palaryzacyi ŭnutry klašča, a nie na statyčnym zaradzie na jaho pavierchni. Roźnicu ŭ patencyjałach klaščy vykarystoŭvajuć u jakaści «puskavoj katapulty», «vystrelvajučysia» na haspadara.
Daśledčyki źmiaščali žyvych nimfaŭ klašča Ixodes ricinus na elektryčna zaziemlenuju aluminijevuju płaścinu (jana imitavała zaziemlenuju pavierchniu raśliny), niepasredna pad śfieryčny elektrod, na jaki padavałasia napružańnie 750 volt. Jakraz takoje napružańnie čaściej za ŭsio nazapašvajecca na pavierchni cieła pazvanočnych.
U troch z čatyroch vypadkaŭ parazity pieramiaščalisia da elektroda, amal imhnienna pieraadolvajučy adlehłaść da jaho. Kali napružańnia na elektrodzie nie było, to klešč nikudy nie pieramiaščaŭsia.
Padčas ekśpierymientu nimfa klašča pryciahvałasia elektrastatyčnym polem, paraŭnalnym z tym polem, jakoje moža być u čałavieka, z dystancyi da dziesiaci santymietraŭ. Pryčym viertykalna ŭharu. Kab pryciahnucca ŭ inšych napramkach, jak adznačajuć vučonyja, napružańnie moža być mienšym.
Takim čynam, na dumku navukoŭcaŭ, elektrastatyčnyja siły zdolnyja značna pavialičyć prastoravy dyjapazon i efiektyŭnaść znachodžańnia haspadara. Pry hetym klaščam u roli tranśfieru adnolkava dobra padychodziać i stanoŭča, i admoŭna zaradžanyja žyvioły.
Hetaje adkryćcio navukoŭcaŭ dazvalaje, jak adznačaje Siarhiej Biesarab, da zvykłych chimičnych repielentaŭ dadać zusim novyja stratehii abarony.
Pa-pieršaje možna apracoŭvać siabie i svaich chatnich žyviołaŭ antystatykami, jakija pradajucca ŭ vialikaj kolkaści. Pry myćci adzieńnia dla lesu treba vykarystoŭvać parašok z antystatyčnaj prysadkaj.
Pryncyp dziejańnia antystatykaŭ zasnavany na tym, što jany źmianšajuć palarnaść palimieraŭ. U vyniku panižajecca ŭdzielnaje supraciŭleńnie pavierchni materyjałaŭ i raśsiejvańnie zarada.
Taksama ciapier zrazumieła, jak adznačaje śpiecyjalist, čamu ŭ les lepš apranać adzieńnie z naturalnych tkanin, a nie ź sintetyki. Naturalnaje mienš nazapašvaje statyčnuju elektryčnaść.
I apošniaje, jak zaŭvažaje Biesarab. Ciapier možna vyłučyć hipotezu, navošta žyvioły lubiać «valacca» ŭ pyle. Mahčyma, tak jany instynktyŭna niejtralizujuć pavierchnievy zarad.
Čytajcie jašče:
Klaščy: jak ad ich uratavacca i što rabić, kali nie zdoleli
Jakija srodki ad klaščoŭ samyja nadziejnyja? Paraŭnoŭvaje navukoviec
Hienijalny sposab abaranicca ad klaščoŭ, pra jaki vy nie čuli! Z dośviedu polskich leśnikoŭ
