U hetym dakumiencie Arciemij sprabavaŭ (viadoma ž, marna) tłumačyć Kiryłu, što adbyvajecca ŭ Biełarusi, zaścierahajučy Carkvu ad biezahladnaha słužeńnia ŭładam zamiest słužeńnia Bohu. Adkazu na rapart Arciemij prahnazavana nie dačakaŭsia, Kirył jahonamu źmiaščeńniu nie piarečyŭ.
«Ryzykniom nazvać hety tekst zapavietam, tak jak jon ujaŭlaje saboj kvintesencyju pierakanańniaŭ arcybiskupa Arciemija», — piša ŭ karotkim ustupnym słovie da publikacyi redakcyja «Chryścijanskaj vizii». Padkreślivajučy, što jon drukujecca ŭpieršyniu.
Tekst hety sapraŭdy važny i krasamoŭny, tamu my pieradrukoŭvajem jaho całkam:
«Jaho Śviaciejšastvu
Śviaciejšamu Kiryłu
Patryjarchu Maskoŭskamu i ŭsiaje Rusi
archijepiskapa Hrodzienskaha i Vaŭkavyskaha Arciemija
Rapart
9 červienia 2021 h. No. 9-621/1
Vaša Śviaciejšastva!
Liču nieabchodnym źviarnucca da vas z tłumačeńniem majoj pazicyi ŭ kantekście padziej u hramadska-palityčnym žyćci Biełarusi apošniaha času.
9 žniŭnia 2020 hoda ŭ respublicy prajšli prezidenckija vybary. Ich padrychtoŭka, praviadzieńnie i abviaščeńnie vynikaŭ vyklikali šmatlikija pretenzii z boku kandydataŭ, ich štaboŭ, naziralnikaŭ, pradstaŭnikoŭ miedyja i hałoŭnaje — šyrokich mas biełaruskaj hramadzianskaj supolnaści. Infarmacyjnaja prastora imkliva napaŭniałasia śviedčańniami ab niadopusku i hvałtoŭnym vydaleńni naziralnikaŭ z učastkaŭ, ab vidavočna nierealnym pracencie tych, chto prahałasavaŭ daterminova, ab nievykanańni členami vybarčych kamisij pramoha patrabavańnia zakona ŭ častcy vyviešvańnia vynikaŭ hałasavańnia na ŭčastkach. U vyniku hramadzianie Biełarusi jak tyja, kamu pa Kanstytucyi naležyć prava vybirać svaju ŭładu, adčuli siabie padmanutymi i abražanymi!
Padziei, jakija adbylisia paśla zakryćcia ŭčastkaŭ, abrynuli ŭsich nas u šok i žach! Na ludziej, jakija vyjšli mirna pratestavać suprać padmanu, abrynulisia dubinki AMAPa, unutranych vojskaŭ, śpiecnaza MUS, palacieli kuli i hranaty. Kraina zastyła ŭ niamym kryku ad maštabu hvałtu i ździekaŭ! SIZA na zavułku Akreścina ŭ Minsku stała miescam strašnych katavańniaŭ, lamant ad jakich čuli ŭ tym liku i śviatary Minska, jakija pa-pastyrsku i pa-vałanciorsku adhuknulisia na ludskuju biadu. U Hrodnie naš kafiedralny sabor staŭ miescam, dzie śviatary i śvieckija ludzi davali prytułak usim, chto šukaŭ jaho pad pokryvam chrama, sami ryzykujučy stać achviarami hvałtu!
U tyja dni, 14 žniŭnia, ja źviarnuŭsia z pasłańniem da viernikaŭ Hrodzienskaj dyjacezii i da ŭsich ludziej dobraj voli, dzie prama nazvaŭ pryčynu taho, što adbyłosia, — źnievažańnie praŭdy! Praŭdy ŭ šyrokim sensie, jak praŭdy Chrystovaj i jak pryncypu, na jakim buduje svajo žyćcio čałaviek, jaki jaje spaznaŭ! Vidavočna, što mienavita adychod ad praŭdy ŭ duchoŭnym i ŭ asabistym žyćci pryvioŭ da trahičnych nastupstvaŭ i ŭ hramadzianskim žyćci majoj (možna — našaj) krainy!
Heta pasłańnie i maja propaviedź 16 žniŭnia ŭ kafiedralnym sabory byli adzinymi publičnymi vykazvańniami na hetuju temu. I razam z duchavienstvam
my vyznačylisia ŭ tym, što my nie ŭmiešvajemsia ŭ palityku, nie zajmajemsia ahitacyjaj siarod viernikaŭ «za» ci «suprać» tych ci inšych palityčnych subjektaŭ, nie analizujem ich prahramy. Ale my nie možam hladzieć abyjakava na padziei, jakija adbyvajucca, na pakuty ludziej ad niematyvavanaha hvałtu, na niespraviadlivaść u sudach, na pieraśledy ŭsich inšadumcaŭ i niazhodnych. I majem prava ŭzvyšać svoj hołas u abaronu pieraśledavanych i hnanych.
Hetaja pazicyja całkam uzhadniałasia z pryniatym Sinodam BPC 15 žniŭnia 2020 hoda «zvarotam da naroda Respubliki Biełaruś ab spynieńni narodnaha supraćstajańnia». U im, u pryvatnaści, havaryłasia: «My vierym i spadziajomsia, što kiraŭnictva krainy, jakoje pa pravie zaklikana pavažać i achoŭvać svoj narod, spynić hvałt, pačuje hałasy pakryŭdžanych i niavinna paciarpiełych, a tych, chto prajaviŭ źvierstva i žorstkaść, addaść pad zakonny sud i asudžeńnie!»
Čamu Uładyka Mitrapalit i astatnija členy Sinoda maŭčać pra hety dakumient, jak byccam jaho i nie było? I padpisvajuć novyja pahadnieńni ab supracoŭnictvie z tym ža MUS, navat nie zaiknuŭšysia ab tym, što spačatku treba ŭsio ž taki vyrašyć prablemu adkaznaści za hvałt? Ci im soramna ciapier za prajaŭlenuju tady «chvilinnuju słabaść», kali jany ŭsio ž nazvali rečy svaimi imionami: chłuśniu — chłuśnioj, žorstkaść — žorstkaściu, zabojstva — zabojstvam?
Ale jak moža być soramna chryścijanam i tym bolš ijerarcham Carkvy rabić prosta pa zapaviedzi Chrysta: «Chaj budzie słova vaša: «tak», «tak» i «nie», nie», a što zvyš hetaha — ad złoha?» (Mf. 5,37).
Vaša Śviaciejšastva, vialikaj nadziejaj dla pravasłaŭnych chryścijan Biełarusi byli Vašy słovy, jakija prahučali 7 studzienia 2021 hoda ŭ Kaladnym zvarocie, kali Vy zaklikali biełaruskija ŭłady vyrašać isnujučyja pytańni, «nie adkładajučy da śviatoha nikoli toje, što vyklikaje napružańnie ŭ hramadstvie». Ale, na žal, Vaš Pieršaśviatarski zaklik pačuty nie byŭ, dyjałoh ułady z hramadstvam pa-sapraŭdnamu tak i nie pačaŭsia, a zamiest jaho machavik hvałtu staŭ razhojdvacca jašče macniej!
Zusim niadaŭna, u kancy maja, Biełaruś skałanuŭ čarhovy vypadak suicydu na hlebie cisku śledčych orhanaŭ. Małady čałaviek 17-ci hadoŭ, Dźmitryj Stachoŭski, stupiŭ nasustrač svajoj śmierci z 16-ha paviercha minskaha internata, addajučy pieravahu takoj strašnaj svabodzie pierad tym, kab apynucca ŭ turmie za ŭdzieł u prateście.
Na miescy jaho hibieli paŭstaŭ stychijny miemaryjał: kvietki, śviečki, łampady. Dziažurny milicejski patrul zapatrabavaŭ u kanśjeržki jaho prybrać. Ale jana admoviłasia, patłumačyŭšy heta tym, što jana vieryć u Boha! I nie budzie čynić nasupierak hołasu svajho sumleńnia! Našy śvieckija ludzi — bolš prystojnyja i sumlennyja za ŭsich nas, archirejaŭ, jakija, napeŭna, daŭno zabylisia, jak pavinny rabić ludzi, što vierać!
Usio heta ja kažu z dumkaj pra Pravasłaŭnuju carkvu ŭ Biełarusi, z tryvohaj pra toje, jakoj jana vyjdzie ź ciapierašniaj situacyi.
Ci zastaniecca jana supolnaściu viernych Chrystu i jaho Jevanhiellu ludziej, zdolnych sumlenna i mužna śviedčyć pra jaho, abaraniajučy praŭdu i svabodu? Ci, razhubiŭšy ŭsiu svaju reputacyju i dobraje imia, kančatkova skocicca ŭ siervilizm i łajalnaść dziaržavie, dla jakoha «maŭklivaja» Carkva — vielmi zručny aktyŭ?
I hetyja tryvohi — nie prosta fihura maŭleńnia. Za ŭvieś pieryjad ciapierašniaha kryzisu masa dumajučych, ščyrych i sumlennych ludziej syšła z našaj Carkvy. Albo prosta pierastali być prychadžanami našych chramaŭ, albo prama zajavili pra hatoŭnaść pierajści ŭ Ryma-Katalictva. Ich hałoŭny matyŭ — «maŭčańnie» našaj Carkvy ab žorstkaści i represijach dziaržavy ŭ adnosinach da hramadzian. Pradmiet ich ździŭleńnia — hłuchata i ślepata nas jak archipastyraŭ, jakija znajšli zručnuju adhavorku ŭ vyhladzie «niejtralitetu», kali stohny, płač i pakuty ludziej pa sudach i turmach praciahvajucca da hetaha času.
Jaskravym vyrazam takich «mihracyjnych» nastrojaŭ staŭ nadpis, zrobleny nieviadomymi na aharodžy adnaho ź minskich chramaŭ u pieryjad kaladnych śviataŭ. Jon abviaščaŭ: «Dziakuj, ajcy, ciapier ja viedaju, što majo Rastvo — 25 śniežnia!» Dumaju, kamientary tut lišnija!
Asabliva baluča było čytać uražańni ludziej, jakija pajšli 13 listapada na paminalnuju słužbu (z pryčyny adsutnaści takoj u pravasłaŭnym sabory) pa aktyvistu Ramanu Bandarenku ŭ archikafiedralny kaścioł Minska. Hety 32-hadovy chłopiec u bytnaść studentam Minskaha architekturna-mastackaha kaledža raśpisvaŭ trapieznuju dla pałomnikaŭ Žyrovickaha manastyra. Pra što śviedčyć ustalavanaja tam ža pamiatnaja tablica.
I voś za našaha pravasłaŭnaha maładoha čałavieka, žorstka zabitaha ni za što va ŭłasnym dvary i paśmiarotna abyłhanaha, malilisia kataliki na čale ź ich biskupam Juryjem Kasabuckim. Jaho hłybokija i praniknionyja słovy pra zabitaha i pra staŭleńnie da zabojstva čuli i mnohija pravasłaŭnyja. I, da našaha soramu i hańby, skazali: «Tak, siońnia chryścijanskim biskupam Minska byŭ Juryj Kasabucki!»
Kali heta — nie straty dla BPC, to što? I čym my apraŭdajemsia za ich pierad Boham? Tym, što pachvała ad dziaržavy za «pravilnyja» pavodziny ŭ pieryjad kryzisu nam daražejšaja za dušy, što adpali?
Adnak Pravasłaŭnaja carkva ŭsio jašče zachoŭvaje svoj aŭtarytet siarod biełarusaŭ. Ale aŭtarytet, jaki trymajecca nie na nas, ijerarchach, a na viernaści Chrystu, u znosinach ź jakim ludzi chočuć znachodzicca navat nasupierak našym aficyjna-siervilnym pavodzinam. Choć apošniaje i nie zastajecca niezaŭvažanym ad pohladaŭ razumnych, hodnych i hłyboka vierujučych pradstaŭnikoŭ hramadzianskaj supolnaści Biełarusi, jak Pavieł Sieviaryniec i Pavieł Łatuška. Ich zvaroty da Mitrapalita Vienijamina, vytrymanyja ŭ maksimalna karektnym i pavažlivym tonie, ale adnačasova vyraznyja i pryncypovyja pa sutnaści pastaŭlenych pytańniaŭ, — mieli šyroki rezanans u carkoŭnych kołach. Na žal, nielha toje ž skazać pra adkazy, jakich albo nie było zusim, albo jany byli, chutčej, sychodam ad adkazu. I heta — taksama elemient prasiadańnia vobraza našaj Carkvy ŭ nieabyjakavym da nas siehmiencie hramadstva.
Zatoje ź inšaha boku orhanami ŭłady i hrupami asob, što źviazanyja ź joj, pastajanna viaducca napadki na našu jeparchiju i jaje duchavienstva. Pryčym u formach vielmi dalokich ad kulturnych i pavažlivych adnosin, jany, chutčej, nahadvajuć pravakacyi i abrazy! U padkantrolnych im telehram-kanałach kim tolki nie vystaŭlajucca śviatary: i srebralubcami, i kałabaracyjanistami, i palitykanami, jakija pradalisia Zachadu, i buntarami i h. d. I nikoli raniej nie zaŭvažanyja ŭ dbajnym i malitoŭnym naviedvańni kafiedralnaha sabora ludzi ź dziŭnaj i ciomnaj arhanizacyi «Infaśpiecnaz» raptam «nievierahodna abrazilisia niemahčymaściu atrymać duchoŭnaje suciašeńnie ad abrazoŭ navamučanikaŭ! Pakolki im nievynosna bačyć u jakaści kataŭ — ludziej z čyrvonymi zorkami! Na ŭsie hetyja vypady my staralisia davać spakojnyja i vyraznyja adkazy i tłumačeńni. Dla nas usio roŭna heta našy ludzi i chryścijanie!
Bačyć Boh, ja nie mieŭ i nie maju inšych namieraŭ i pamknieńniaŭ, akramia jak być jepiskapam Svajoj Carkvy i vučyć ludziej być viernymi Bohu va ŭsich abstavinach ziamnoha žyćcia. Ja ŭvieś čas spasyłaŭsia na prykład našych novapakutnikaŭ i pakazvaŭ, što ich spaviednictva — heta ich biasprykładny podźvih u vyniku admovy ad prystasavanstva. Ale i płata za padobnyja pavodziny Pravasłaŭnaj Carkvy ŭ papiaredniuju epochu.
I ciapier, kali my znoŭ u situacyi važnaha vybaru, ja zaklikaŭ i budu zaklikać nie rabić pamyłak minułaha, kab nam znoŭ nie pryjšłosia płacić strašnuju canu za prava na svabodu być z Chrystom!
Liču rašeńnie Sinoda Biełaruskaha Ekzarchata kananična nikčemnym, palityčna matyvavanym, pryniatym nie dziela karyści carkoŭnaj, a kab dahadzić hramadzianskim uładam, jakija stracili svaju lehitymnaść. Spadziajusia na adnaŭleńnie spraviadlivaści rašeńniem Vašaha Śviaciejšastva.
Prašu Vašaha Pieršaśviatarskaha dabrasłavieńnia
archijepiskap Hrodzienski i Vaŭkavyski
+ Arciemij».
Čytajcie taksama:
Milicyja na čale pracesii. Jak u Minsku chavali archijepiskapa Arciemija
