Formica fusca ci lasnaja ciomna-buraja muraška. Fota: Wikimedia Commons
Rańniaje vyjaŭleńnie raku vielmi važnaje, bo čym raniej heta adbyvajecca, tym vyšejšyja šancy na vyzdaraŭleńnie. Viadoma, što rakavyja kletki charaktaryzujucca peŭnymi latučymi arhaničnymi złučeńniami, jakija mohuć być vykarystanyja ŭ jakaści bijamarkieraŭ chvaroby. Kožny typ raku pradukuje svoj ułasny ŭzor latučych arhaničnych złučeńniaŭ, a nie adnu ahulnuju malekułu.
Vučonyja vyrašyli daśledavać, ci moža zvyčajnaja lasnaja ciomna-buraja muraška (Formica fusca) vyznačać pach adznačanych bijamarkieraŭ. Viadoma, što jana maje nadzvyčaj raźvity niuch, jaki vykarystoŭvaje dla pošuku ježy, aryjentacyi abo raspaznavańnia svaich surodzičaŭ. Viadomaja taksama jaje fienamienalnaja zdolnaść chutka vučycca.
Svaje vyniki daśledčyki apublikavali ŭ 2022 hodzie ŭ časopisie iScience.
Vučonyja adznačajuć, što da hetaha jany vyśvietlili, što muraški vidu Formica fusca chutka vučacca źviazvać niuchalny stymuł z charčovaj uznaharodaj i zachoŭvajuć hetuju infarmacyju na praciahu doŭhaha pieryjadu času (niekalki dzion).
U novym daśledavańni vučonyja navučyli murašak źviazvać pach uzoru rakavaj kletki z charčovaj uznaharodaj.
U ekśpierymiencie ŭdzielničała 36 murašak, jakich navučyli try razy znachodzić uznaharodu ŭ vyhladzie cukrovaha rastvoru ŭ kruhłaj arenie pry najaŭnaści pachu kletak raku jaječnikaŭ, vyraščanych u pažyŭnym asiarodździ.
Čas, jaki murašy tracili na pošuk uznaharody, skaračaŭsia na praciahu ekśpierymientu, što pakazvała na toje, što jany navučylisia raspaznavać najaŭnaść kletak na asnovie pachaŭ, jakija jany vydzialajuć.
U nastupnym ekśpierymiencie muraški byli navučanyja znachodzić pa pachu kletki raku małočnaj załozy i zdarovyja kletki małočnaj załozy. U ekśpierymiencie ź dźviuma roznymi linijami rakavych kletak było vyjaŭlena, što muraški mohuć taksama adroźnivać hetyja linii kletak.
U novym daśledavańni kamanda vučonych z Univiersiteta Sarbona Paryž-Poŭnač, Nacyjanalnaha centra navukovych daśledavańniaŭ i Instytuta Kiury praviała z muraškami novy test. Jaho vyniki byli apublikavanyja ŭ hetym hodzie ŭ časopisie Proceedings of the Royal Society B.
Na hety raz muraški pavinny byli adroźnić pach mačy myšej, chvorych na rak, ad jaje pachu ŭ zdarovych myšej. Vyniki pakazali, što muraški mohuć navučycca adroźnivać pachi ŭsiaho za try sieansy navučańnia.
Paśla navučańnia jany pravodzili na 20% bolš času pablizu vyvučanaha pachu, čym kala inšaha. Chimičny analiz paćvierdziŭ, što najaŭnaść puchliny źmianiaje pach mačy, što paćviardžaje vyniki ekśpierymientaŭ.
Ideja vykarystańnia žyviołaŭ dla pošuku rakavych kletak nie novaja. Jašče ŭ 1990-ch hadach hetamu navučyli sabak. Adnak dresiroŭka sabak patrabuje vialikich vydatkaŭ i času (kala 15 tysiač jeŭra i niekalki hadoŭ navučańnia).
Vučonyja adznačajuć, što muraški dastupnyja ŭ vialikaj kolkaści, i vybirajuć pravilny pach ź vielmi vysokaj dakładnaściu. Muraškam, u adroźnieńnie ad sabak, patrebny vielmi karotki čas navučańnia (30 chvilin) i našmat mienšyja vydatki na navučańnie i ŭtrymańnie.
Z-za taho, što dresiravanyja muraški efiektyŭnyja, mienš darahija i mohuć być vykarystanyja praktyčna ŭ lubym miescy, hety mietad, ličać navukoŭcy, maje vialiki patencyjał dla ŭkaranieńnia ŭ miedycynskich ustanovach.
Čytajcie jašče:
