Eła Charpier zrabiła karjeru ŭ dziŭnych cyrkach XIX stahodździa. Fota: aŭtar nieviadomy / publičnaja ŭłasnaść
XIX stahodździe źmianiła žyćcio ludziej u mnohich halinach. Mienavita tady byli zakładzienyja asnovy sučasnych zabaŭ. Vynachodnictva kino, a taksama źjaŭleńnie zorak teatra i opiery, suśvietna viadomych kampazitaraŭ i muzykantaŭ. Tvorcy pačali nabyvać značeńnie ŭ śviecie, dzie pavolna zaradžałasia masavaja kultura. Adnak nie tolki talent pryciahvaŭ publiku. Najlepšy prykład hetaha — adna ź vialikich zorak tak zvanaha šou vyradkaŭ — Eła Charpier, bolš viadomaja jak «dziaŭčynka-viarblud».
Žyćcio na karačkach
Eła Evans Charpier naradziłasia 5 studzienia 1870 hoda ŭ štacie Tenesi, u siamji Miniervy En Čajłdres i žyviołavoda Uiljama Charpiera. Akramia jaje, u pary było jašče čaćviora dziaciej, u tym liku brat-bliźniuk. Na žal, chłopčyk pamior praz try miesiacy paśla naradžeńnia. Nieŭzabavie ŭ dziaŭčynki dyjahnastavali chvarobu, jakaja paŭpłyvała na ŭsio jaje žyćcio.
Eła mieła pryrodžanuju defarmacyju sustavaŭ, jakaja vyjaŭlałasia ŭ ich skryŭleńni ŭ procilehły bok. Heta paŭpłyvała na toje, jak jana ruchałasia. Amal usio žyćcio jana praviała na karačkach. Adnak dziaŭčynie ŭdałosia zdabyć sa svajho niaščaścia zarobak, zabiaśpiečyŭšy sabie spakoj i dabrabyt. Na žal, hety pośpiech nie harantavaŭ siamiejnaha ščaścia, jakoha Eła žadała bolš, čym vystupleńniaŭ, raspaviadaje onet.pl.
Cyrk pačvar — žorstkaja zabava abo prytułak dla chvorych?
U druhoj pałovie XIX stahodździa naziraŭsia roskvit cyrkavoha mastactva. Na arenach, akramia spartsmienaŭ, akrabataŭ i dzikich žyvioł, vystupali i tak zvanyja vyradki. U asnoŭnym heta byli ludzi, jakija mieli roznyja fizičnyja defiekty, vyklikanyja chvarobami. Svaim źniešnim vyhladam jany, z adnaho boku, adšturchoŭvali «narmalnych» ludziej, ź inšaha — začaroŭvali.
Treba skazać, što dla mnohich «frykaŭ» cyrki stali prytułkam ad žorstkaha śvietu, jaki pakazvaŭ na ich palcam. Vystupleńni dali im mahčymaść zarobku i tym samym — hodnaje žyćcio.
Mahčymaść, jakoj Eła skarystałasia. Jana dałučyłasia da cyrka ŭ 12 hadoŭ i vystupała ŭ navakolli amierykanskich haradoŭ Sent-Łuisa i Novaha Arleana. Jaje pakazy chutka pačali nabirać papularnaść, pryciahvajučy ŭsio bolšuju cikavaść z boku hledačoŭ, a značyć — i hrošy. Praz čatyry hady paśla debiutu jana stanovicca hałoŭnaj zorkaj cyrka Uiljama Charysa Nickel Plate, ź jakim hastraluje. Praca na scenie prynosić joj vialiki prybytak. Dziaŭčyna zarablaje 200 dalaraŭ za tydzień, što ŭ siońniašnich sumach — prykładna 5000 dalaraŭ.
Na arenie jana časta źjaŭlajecca razam ź viarbludam, ź jakim jaje paraŭnoŭvajuć pierad hledačami. Za heta Eła atrymała mianušku «dziaŭčynka-viarblud».
U druhoj pałovie XIX stahodździa i pačatku XX-ha šou vyradkaŭ byli nadzvyčaj papularnyja ŭ ZŠA. Fota: Džek Dełana / publičnaja ŭłasnaść
Eła taksama źjaŭlajecca ŭ rekłamie i ŭ presie. Jaje i lubiać, i krytykujuć. Mnohija ličać, što ŭ jaje vystupach niama ničoha začaravalnaha — prosta pakaz simpatyčnaj dziaŭčyny, jakaja pierasoŭvajecca na karačkach. Adnak jaje publičnaść nie zhasaje, pryciahvajučy ŭsio bolš hledačoŭ.
Pravioŭšy jašče čatyry hady na scenie, Eła, narešcie, prymaje rašeńnie jaje pakinuć. Jana zajaŭlaje, što sabrała dastatkova srodkaŭ, kab zaviaršyć svaju adukacyju i pačać vieści bolš narmalnaje, a taksama bolš pryvatnaje žyćcio.
Zhasłyja mary pra dziaciej
I Ele heta ŭdałosia. Jana źnikła amal na 20 hadoŭ. Adzinaje, što viadoma pra jaje za hety pieryjad, — toje, što ŭ 1890 hodzie jana zhubiła baćku pry trahičnych abstavinach: padčas pažaru ŭ siamiejnym domie. Pierapis 1900 hoda pakazvaje, što dziaŭčyna tady žyła ŭ Tenesi sa svajoj maci.
Ele taksama ŭdałosia znajści mužčynu, jaki ŭ jaje zakachaŭsia i ažaniŭsia ź joj. Heta Robiert Savielim, vykładčyk i buchhałtar fotaatelje. Para pažaniłasia ŭ červieni 1905 hoda, a mienš čym praz 10 miesiacaŭ u ich naradziłasia dačka Mejbł Evans. Na žal, jany nie doŭha atrymlivali asałodu ad siamiejnaha ščaścia. Dziaŭčynka pamierła praz paŭhoda paśla naradžeńnia, i Eła była hetym vielmi zasmučanaja.
Kab źmiakčyć bol straty, para vyrašaje źmianić abstanoŭku i pierajechać z akruhi Samnier (rodnaj akruhi Eły) u akruhu Devidsan. Tam jany ŭdačarać dziaŭčynku, jakuju nazavuć Džueł. Na žal, i hetaje niemaŭla pamierła, kali jamu było mienš za try miesiacy.
Paśla hetych padziej Eła i Robiert pierastajuć dumać ab pavieličeńni siamji. Tym bolš što zdaroŭje Eły z časam usio paharšajecca. U žančyny pačynaje raźvivacca rak toŭstaj kiški. Za hod da jaje śmierci jany pierajazdžajuć apošni raz — u Nešvił. Robiert spadziajecca, što takim čynam jon zabiaśpiečyć žoncy bolš jakasnuju miedycynskuju dapamohu. Adnak heta nie dapamahło.
Dziaŭčyna-viarblud syšła z hetaha śvietu 19 śniežnia 1921 hoda, joj byŭ 51 hod. Jana pachavana razam sa svajoj siamjoj i dźviuma dočkami na mohiłkach Sprynh-Chił u Nešvile.
Čytajcie jašče:
Pryvidy vajny: vyjšła novaja kniha pra paślavajennuju Biełaruś
Cyvija Lubietkin, jaŭrejskaja hierainia z Bycienia. Da 80-hodździa paŭstańnia ŭ Varšaŭskim hieta
śviet - jon taki
žorstki
asabliva zachodni śviet