Sienacki pałac, rezidencyja prezidenta Rasii, znachodzicca z boku Krasnaj płoščy i Maŭzaleja Lenina. Fota Wikimedia Commons
«Maskoŭski Kreml, jaki ŭ XVIII stahodździ, jak simvał archaičnaści rasijskaha ŭkładu i admiežavanaści ad cyvilizavanaha zachodniaha śvietu, ledź nie byŭ źniščany, kab adkryć darohu ŭvasableńniu abnoŭlenaj i adkrytaj Rasii, iznoŭ zdabyŭ važnaje ideałahičnaje značeńnie ŭ XX stahodździ, užo jak simvał centra tatalitarnaj ułady, a ŭ pačatku XXI stahodździa — jak simvał novaj pucinskaj impieryi, jakaja zamachnułasia na panavańnie nad Jeŭropaj. Takoje simvaličnaje značeńnie robić jaho adnym z samych źnienavidnych architekturnych kompleksaŭ u śviecie», — tak zaviaršaŭsia apublikavany ŭčora na «Našaj Nivie» artykuł pra maskoŭski Kreml, viežy i pałacy jakoha ŭpieršyniu z časoŭ Druhoj suśvietnaj vajny stali na praktycy, a nie tolki ŭ teoryi adčuvać, što heta takoje — niepasrednaja pahroza z pavietra.
I heta sapraŭdy tak. Kreml miesca sapraŭdy pieradusim simvaličnaje, i simvalizm hety nie praročyć ničoha dobraha krainie, jakoj adtul kirujuć.
Niezdarma ŭ 1991 hodzie, kali, jak tady zdavałasia, demakratyčnaja Rasija narešcie pieramahła tatalitarnuju, mnohija z tahačasnaha atačeńnia Barysa Jelcyna byli suprać taho, kab viarchoŭnaja ŭłada Rasii pieramiaščałasia z maskoŭskaha Biełaha doma, jaki staŭ tady sapraŭdnym simvałam svabody, u Kreml, jaki asacyjavaŭsia akurat z procilehłym.
Pra heta pisaŭ sam Jelcyn u svaich miemuarach, napisanych tady, kali jon byŭ jašče prezidentam, u 1994 hodzie:
«Ideja pierajechać u Kreml stała dla mnohich z majho atačeńnia dosyć niečakanaj. Zdavałasia, što Bieły dom, jaki my abaraniali, nazaŭždy stanie dziaržaŭnym simvałam Rasii. […] Čulisia hałasy, što čas pieratvaryć Kreml u historyka-kulturny zapaviednik.
Adnak, uzvažyŭšy ŭsie «za» i «suprać», ja ŭsio ž taki pryniaŭ hetaje rašeńnie.
Treba skazać, što jano šmat u čym nasiła pryncypovy, stratehičny charaktar.
Bo Kreml — heta nie tolki mastackaja žamčužyna, ale i, tut ja nie vydaju nijakich tajamnic, najvažniejšy dziaržaŭny abjekt. Na im zaviazana ŭsia abarona krainy, sistema apieratyŭnaha kiravańnia, siudy pieradajucca šyfroŭki z usiaho śvietu, tut da drabniutkich niuansaŭ adpracavanaja sistema biaśpieki.
Ciapier baču, što nijakaj pamyłki ŭsio ž taki nie było. I sprava nie tolki ŭ techničnym, haspadarčym i inšym zabieśpiačeńni Kramla. U palitycy ŭsio maje značeńnie. […]
Ja adčuvaŭ, što ŭ našaj historyi sapraŭdy nastupiła novaja epocha. Jakaja — jašče nichto nie viedaŭ. Ale ja viedaŭ, što napieradzie niejmavierna ciažki, składany čas, u jakim buduć i ŭźloty, i padzieńni. U palitycy (u tym liku i dla mianie asabista) nastupiŭ novy, rezki pavarot. Ja b skazaŭ, pavarot, niabačany pa svajoj rezkaści. Kreml i staŭ simvałam hetaha pavarotu. […]
Kreml — simvał ustojlivaści, praciahłaści i tryvałaści palityčnaj linii, jakaja pravodzicca. I kali hetaja linija — reformy, to reformy i buduć majoj dziaržaŭnaj linijaj. Voś što ja kazaŭ hetym krokam svaim supiernikam».
Što ž, Jelcyn, niesumnienna, mieŭ racyju ŭ tym, što ŭ palitycy ŭsio maje značeńnie, i simvały ŭ tym liku. Nie vypadaje spračacca taksama z tym, što najnoŭšaja historyja z usioj vyraznaściu zaśviedčyła i toje, što Kreml dla Rasii sapraŭdy «simvał ustojlivaści, praciahłaści i tryvałaści palityčnaj linii, jakaja pravodzicca».
Voś tolki palityčnaja linija hetaja — zusim nie taja, pra jakuju kazaŭ i jakoj padčas amal dziesiacihodździa svajho kiravańnia, z usimi «zahahulinami», ale siak-tak staraŭsia trymacca pieršy rasijski prezident.
Akurat jelcynskaja linija akazałasia vyklučeńniem z ahulnaha šerahu, a paśla jaho sychodu ŭsio ŭ Rasii pastupova viarnułasia na zvykłuju, bolš naturalnuju dla jaje kalainu — impierskaha revanšu i vialikadziaržaŭnaj pychi.
Prytym usio nie abmiežavałasia, jak pisaŭ u tych ža ŭspaminach Jelcyn, tym, što pierajezd kiraŭnictva nibyta novaj Rasii ŭ Kreml «daŭ nahodu hazietam kpić nakont vialikadziaržaŭnaj spadčynnaści novaj ułady».
Boh ź imi b, z hazietami. Ale ž spadčynnaść hetaja ŭ vyniku mienavita takoj akazałasia nie ŭ žurnalisckich kpinach, a ŭ samym što ni na jość realnym žyćci.
Viadoma, reč tut nie tolki ŭ Kramli jak takim — jon, naturalna, tolki simvał. Što ŭziać z budynkaŭ? Ale
nierazumieńnie Jelcynym jahonaj złaviesnaj simvaličnaści było adnoj z prajaŭ nierazumieńnia im i šmat jakich inšych rečaŭ.
Pieradusim ža — taho, što sa spadčynaj kamunizmu i ź impierskaściu, kali chacieć, kab była sapraŭdy paśpiachovaj zadumanaja linija reformaŭ, treba zmahacca vielmi rašuča i metanakiravana, jak ź niebiaśpiečnaj śmiarotnaj chvarobaj, jakuju kali nie lačyć, a stavicca pabłažliva, i tym bolš zahaniać usiaredzinu — to jana abaviazkova daść mietastazy, jakija zahubiać uvieś arhanizm.
A takoha rašučaha i metanakiravanaha zmahańnia z usim hetym pry Jelcynie akurat nie było.
U vyniku ŭsio toje zło tolki časova krychu adstupiła i zataiłasia, kab pry źmienie kanjunktury vyjści znoŭ na pavierchniu i pastaracca ŭziać revanš. I pačaŭsia hety praces jašče ŭ jelcynskija časy, najbolš jaskravym — ale daloka nie adzinym, — prykładam čaho byli vojny ŭ Čačni.
Trymańnie za Kreml i ŭsio, što ź im źviazana, było adnoj sa stratehičnych pamyłak Jelcyna, niahledziačy na jahonaje kateharyčnaje śćviardžeńnie advarotnaha ŭ vyšej pracytavanym uryŭku.
Pamyłkaj, kaniešnie, nie adrazu i nie dla ŭsich vidavočnaj, a ŭ pieršuju čarhu dla jaho samoha. Ale z časam jana prajaviłasia z usioj vyraznaściu. Nasamreč Rasii žyćciova nieabchodna akurat nie «ŭstojlivaść, praciahłaść i tryvałaść palityčnaj linii», a rašučy ź joj razryŭ. U tym liku i na simvaličnym uzroŭni.
Ci refleksavaŭ Jelcyn sam nad hetym u apošnija siem piensijanierskich hadoŭ svajho žyćcia, ci skarektavaŭ svaju dumku? Ciažka skazać. Zrešty, da taho času, kali kvietački, jak u toj narodnaj prymaŭcy, pieratvarylisia ŭ jahadki, pieršy rasijski prezident i nie dažyŭ.
Čytajcie taksama:
Źjaviłasia FOTA kupała kramloŭskaha Sienackaha pałaca paśla ataki dronaŭ
Ukraina «nie vałodaje infarmacyjaj» pra načnyja ataki na Kreml
