Daŭno viadoma, što raśliny ŭ stanie stresu źmianiajuć koler, pach i formu. Niadaŭniaje daśledavańnie, vyniki jakoha byli apublikavanyja ŭ navukovym časopisie Cell, dakazvaje, što akramia hetaha, raśliny ŭ stanie stresu vydajuć huki, jakija vučonyja zmahli zapisać i kłasifikavać.
Kanały suviazi ŭ raślin
U adroźnieńnie ad žyvioł, raśliny nie majuć niervovaj sistemy. Tamu pieradača elektryčnych impulsaŭ adbyvajecca z dapamohaj chimičnych rečyvaŭ, jakija pieradajucca pa kanałach unutry raśliny, jakija złučajuć karani, ściobły, liście, kvietki i płady. Pry hetym pieradača infarmacyi moža iści jak ad kareńnia ŭ listy, tak i naadvarot.
Liście vyjaŭlaje drapiežnikaŭ abo źmieny śviatła i huku, a kareńnie sočyć za stanam pažyŭnych rečaŭ i najaŭnaściu drapiežnikaŭ pad ziamloj. Naprykład, kareńnie moža vyjavić zasuchu i zahadać liściu abmiežavać tranśpiracyju (praces ruchu vady praz raślinu i jaje vypareńnie praź liście, ściobły i kvietki) i ekanomić vadu.
Kab nazirać za hetym pracesam, vučonyja raźmiaścili elektrody ŭ roznych miescach na raślinie. I vykarystali śpiecyjalny instrumient, jaki dazvoliŭ pieravieści hetyja sihnały ŭ huki.
Vučonyja taksama vyjavili, što raśliny mohuć pieradavać hetyja elektryčnyja sihnały pamiž saboj. Dla hetaha dastatkova, kab jany sudakranalisia. Heta dziejničaje navat, kali susiedniaja raślina inšaha vidu.
Pa raślinie taksama cyrkulujuć harmony. Naprykład, taki harmon, jak aŭksin, jaki vypracoŭvajecca ŭ vierchniaj častcy raśliny, ruchajecca ŭniz i paviedamlaje parastku, jaki sprabuje prabicca praz hlebu, u jaki bok jamu ruchacca.
Mnohija raśliny ŭ vypadku terminovaj niebiaśpieki z boku drapiežnych nasiakomych vypracoŭvajuć harmon žasmonavaj kisłaty, jaki aktyvizuje vypracoŭku taksinu dla abarony. Jon ža adyhryvaje važnuju rolu ŭ zažyŭleńni paškodžanych tkanak.
Jak pačuć raśliny
Vučonyja ŭpeŭnienyja, što znosiny z navakolnym asiarodździem dapamahajuć raślinam vyžyć. Tak, pryvabnyja kvietki paviedamlajuć nasiakomym i žyviołam ab tym, što raślina hatovaja da apyleńnia.
Z dapamohaj śpiecyjalnych mikrafonaŭ, jakija vyjaŭlajuć kryki kažanoŭ, daśledčyki zdoleli zapisać ultrahuki, jakija stvarajuć raśliny ŭ stresavaj situacyi. Ich mohuć pačuć jak nasiakomyja (naprykład, tla), tak i mlekakormiačyja (kažany ci myšy).
Ludzi nie mohuć čuć takija huki. Ale zatoje adčuvajuć pachi. Najbolš jaskravy prykład — pach skošanaj travy. Padčas kašeńnia trava vyłučaje hazapadobnyja chimikaty, duchmiany pach biedstva. Taki ž vodar raśliny vyłučajuć, kali ich pajadaje vusień. Što cikava, takija pachi ŭsprymajuć inšyja nasiakomyja, jakija palujuć na vusieniaŭ.
Hety pach naležyć da latučych chimičnych rečyvaŭ i moža daloka raspaŭsiudžvacca jak nad ziamloj tak i pad joju. Jon vykonvaje mnostva roznych funkcyj. Vučonyja śćviardžajuć, što latučyja chimičnyja rečyvy mohuć pryciahvać apylalnikaŭ, kali kvietka hatovaja da apyleńnia ci, navat, nakiroŭvać nasiakomych na kvietki, jakija zastalisia nieapylenymi.
Hetyja rečyvy pryciahvajuć žyvyja arhanizmy dla pajadańnia i raspaŭsiudžańnia nasieńnia. U toj ža čas jany vykarystoŭvajucca i dla advodu drapiežnikaŭ. Praz hetyja latučyja rečyvy raśliny pasyłajuć paviedamleńni ab peŭnych pahrozach, mohuć vyjaŭlać svaich i čužych siarod susiednich raślin i adpaviedna źmianiać svaje pavodziny. Naprykład, kali pa susiedstvie jany vyjaŭlajuć «rodzičaŭ», to buduć dapamahać im raści, a nie kankuravać ź imi za resursy.
Padziemnyja sietki suviazi raślin
Vučonyja taksama vyjavili, što latučyja rečyvy raśliny vydzialajuć i pad ziamloju. Takim čynam jany pryvablivajuć da siabie padziemnyja hryby. U vyniku atrymlivajecca ŭzajemakarysny simbijoz. Hryby majuć vielmi vialikuju hrybnicu, praź jakuju źbirajuć pažyŭnyja rečy i pastaŭlajuć ich raślinie ŭ abmien na cukar, jaki jana vypracoŭvaje ŭ pracesie fotasintezu.
U vyniku ŭvieś les pranizvaje sietka suviaziaŭ. Adno dreva kamunikuje z roznymi hrybami, a adzin hryb — z mnohimi drevami, złučajučy ich u mikaryznuju sietku (mikaryza ŭ pierakładzie sa staražytnahrečaskaj — hrybakorań).
Vučonyja vyjavili, što pamiž kareńniem i hrybam pry sustrečy adbyvajecca cikavaja «razmova». Abodva baki abmieńvajucca bitami małoj RNK, jakija źmianiajuć ekspresiju hienaŭ u inšym arhaniźmie. U vypadku, kali hryb źjaŭlajecca sajuźnikam, jaho RNK sadziejničaje raźvićciu raśliny. Kali voraham, to małaja RNK hryba adklučaje abarončyja hieny raśliny, što palahčaje ataku hryba.
Niekalki drevaŭ, złučanych pamiž saboj adnym hrybam, mohuć ź jaho dapamohaj dzialicca resursami. Daśledčyki prasačyli šlach vuhlarodu ad starejšaha dreva praz hrybnicu da inšaha, bolš maładoha, jakoje patrabuje bolš śviatła, kab raźvivacca.
Pad ziamloj raśliny taksama padtrymlivajuć suviaź ź mikrobami, jakija zamacoŭvajucca na kareńni, utvarajučy bijaplonku. Viadoma, što bakteryi, jakija spryjajuć rostu, mohuć aktyvizavać abaronu raślin, pavialičyŭšy ich ustojlivaść da chvarobaŭ.
Hetaje daśledavańnie maje važnaje prymianieńnie. Vučonyja ŭpeŭnienyja, što razumieńnie taho, jak raśliny kamunikujuć, dapamoža pavialičyć płošču vornych ziemlaŭ, kab prakarmić nasielnictva i adaptavacca da źmieny klimatu.
Čytajcie jašče:
Jak pravilna abrazać hartenziju. I čym jana moža być karysnaja, akramia charastva
Hetaja raślina nie tolki ŭpryhožyć vielikodny stoł, ale i ŭzbahacić ježu vitaminami
