Haściavy šlub biez abaviazkaŭ z abodvuch bakoŭ
U Kitai blizu miažy z Tybietam žyvie niavialikaja narodnaść masua, jakaja naličvaje kala 57 tysiač čałaviek. Jana admietnaja svaim matryjarchatam: žančyna ŭznačalvaje siamju, prymaje ekanamičnyja rašeńni, viadzie chatniuju haspadarku, źjaŭlajecca ŭładalnicaj ziamli. Dynastyja viadziecca pa maciarynskaj linii.
U siamji masua niama baćki. Hety narod praktykuje haściavy šlub. Rolu, padobnuju da roli baćki, vykonvaje tut dziadźka. Heta značyć, brat maci dziciaci. Jon dapamahaje svajoj siastry ŭ vychavańni jaje dziaciej.
Žančyny narodnaści masua. Fota: Wikimedia Commons.
Partniory žyvuć u roznych damach. U ich niama supolnaj majomaści. Dzieci zastajucca ŭ siamji maci. Baćka razam sa svajoj maci i siostrami doryć svajmu dziciaci padarunki na dzień narodzinaŭ. A na Novy hod dzicia naviedvaje dom baćki dla taho, kab vykazać svaju pavahu.
Adnosiny ŭźnikajuć pa simpatyi. Pačać ich moža jak žančyna, tak i mužčyna. Ale tolki žančyna dazvalaje mužčynu naviedvać jaje nočču. Admietna, što takija vizity trymajucca ŭ tajamnicy. Svaju kachanuju mužčyna moža naviedać tolki paśla nastupleńnia ciemnaty. A rankam jon abaviazany viarnucca dachaty.
Žančyna-masua moža adnačasova znachodzicca ŭ adnosinach ź niekalkimi partniorami. Ale takoje mała chto praktykuje, addajučy pieravahu praciahłym adnosinam z adnym partnioram. Partniory nie patrabujuć adno ad adnaho viernaści. U ich movie nie isnuje słova «reŭnaść».
Masua — nie adziny narod, dzie žančyna hałoŭnaja ŭ siamji. Padobnym čynam žyvuć niekatoryja narody Indaniezii (minanhkabau), Japonii (ajancy), Indyi (kchasi), Afryki (bantu) abo abiedźviuch Amieryk (kuna, irakiezy).
Šmatmužniaja žonka
Niepasredna ŭ Tybiecie šyroka raspaŭsiudžana zhoda na tak zvanaje braterskaje šmatmužža.
Kali starejšy brat ženicca, to małodšyja mohuć uvajści ŭ jaho siamju. Braty žyvuć razam i dzielać łožak z adnoj žonkaj. Samy hałoŭny, biezumoŭna, starejšy z bratoŭ.
Kali dziaciej u siamji niama, to braty mohuć uziać jašče adnaho muža dla svajoj žonki, kab nie pieraryvaŭsia rod. U niekatorych rajonach sustrakajucca vypadki, kali mačacha stanovicca žonkaju svaich pasynkaŭ.
Taki šlub najbolš raspaŭsiudžany ŭ sielskaj miascovaści i šmat u čym abumoŭleny ekanamičnymi pryčynami. Va ŭmovach niedachopu ŭradlivaj ziamli jon dazvalaje zachavać cełasnaść ziamielnaha nadziełu, jaki atrymlivaje starejšy syn u spadčynu. Da taho ž i vykup za niaviestu ŭ takim vypadku lahčej zapłacić supolna.
Tybieckaja siamja. Fota: https://travelask.ru/
Razvod u takim šlubie nie prablema. Kožny z bratoŭ moža ŭ luby momant syści z domu. Zdarajecca, što takaja siamja moža razvalicca. Naprykład, kali žančyna pačnie addavać pieravahu małodšamu z bratoŭ i takim čynam źnizicca aŭtarytet starejšaha. U takim vypadku jana viartajecca da baćkoŭ, a mužčyny dzielać svaju majomaść i dziaciej.
Pakul muža niama doma, u žančyny ŭ łožku moža być jaho siabar
U naroda masai, jaki pražyvaje ŭ Kienii i Tanzanii, da siońniašnich dzion raspaŭsiudžana palihamija. Heta abumoŭlena vysokaj śmiarotnaściu mužčyn-voinaŭ. Amal u kožnaha voina-masai da šlubu jość siabroŭka. Jon abaviazany nabyvać joj upryhažeńni, kab jana vyhladała jak maha lepš, kali źbiarecca zamuž. Ale ažanicca sa svajoj siabroŭkaj voin nie maje prava, choć jany mohuć mieć pałavyja adnosiny da dnia jaje šlubu, paśla čaho baćki pradajuć jaje inšamu mužčynu.
Žančyna naroda masai. Fota: Wikimedia Commons
Pra toje, chto stanie jaje mužam, dziaŭčyna daviedvajecca tolki ŭ dzień viasiella. Mužčyna moža mieć stolki žonak, kolki dazvalaje kolkaść jaho bujnoj rahataj žyvioły. Chatku da viasiella pavinna pabudavać sama žonka. Tamu kožnaja žančyna maje svajo žyllo.
U naroda masai žančyna faktyčna vychodzić zamuž nie tolki za svajho muža, ale i za ŭsich mužčyn jaho ŭzrostavaj hrupy (jakija razam ź im prajšli abrad inicyjacyi).
Dobrym tonam u masai ličycca pakidać svaich žonak na noč haściam. Ale rašeńnie ab ustupleńni ŭ intymnyja adnosiny prymaje žančyna. Dzieci ŭ masajaŭ naležać mužu i ličacca jaho naščadkami. Žančyna i sama moža prymać u siabie kachankaŭ. Prykmietaj taho, što ŭ žonki hość, źjaŭlajecca kapjo, uvatknutaje pierad uvachodam. Dzida daje zrazumieć: nie turbujcie mianie, ja ŭ łožku z vašaj žonkaj. U hetym vypadku muž pavinien pajści na špacyr, pažadana ŭ pošukach doma, pierad jakim jon taksama moža ŭtorknuć u ziamlu svaju dzidu (heta pavinien być dom jaho adnahodka pa inicyjacyi).
Ścierpicca-źlubicca
Indziejskija plamiony Amazonki nie prymajuć biasšlubnaści. Kali chłopiec ci dziaŭčyna dasiahajuć šlubnaha ŭzrostu (u dziaŭčynak heta pačatak mienstruacyi), adbyvajecca šlub. Jak praviła, adnosiny zaklučajucca ŭnutry adnaho plemieni, choć sustrakajucca i źmiešanyja šluby (pamiž pradstaŭnikami roznych plamionaŭ).
Jak praviła, šlub — vynik damoŭlenaści pamiž baćkami budučych muža i žonki. Sam akt šlubu nie źjaŭlajecca niečym admietnym. Viasielle nie śviatkujecca. Muž idzie ŭ chatu žonki, jakaja zvyčajna žyvie z baćkami. Tam jon vykonvaje zadačy, nakont jakich dahavarylisia baćki, i hetym płacić za novaje žyllo. Adsutnaść dziaciej na praciahu niekalkich hadoŭ pryvodzić da razvodu.
Kali žonka zdradžvaje mužu, razvod dajecca aŭtamatyčna, z patrabavańniem, kab muž, jakomu zdradziła žonka, publična abraziŭ paluboŭnika žonki.
U vypadku śmierci adnaho z partnioraŭ zaklučajecca paŭtorny šlub. Mužčyna ženicca z małodšaj siastroj žonki, a žančyna vychodzić zamuž za małodšaha brata svajho pamierłaha muža.
Bje — značyć lubić
U plemieni chamier, jakoje žyvie na poŭdni Efiopii, isnuje tradycyja bićcia žonak. U peŭnyja dni muž, kab dakazać svajo kachańnie, bje žonku bizunom. Čym bolš u jaje šnaraŭ, tym jana pryhažejšaja i bolš lubimaja.
Žančyna plemieni chamier sa šnarami ad źbićcia. Fota: Wikimedia Commons
Mužčynam hetaha plemieni dazvolena mieć čatyry žonki. Jak praviła, žančyny vychodziać zamuž za mužčyn, jakija namnoha starejšyja za ich, bo dziaŭčynka farmalna ličycca niaviestaju, kali joj tolki spaŭniajecca 12 hadoŭ. Tamu nie dziŭna, što mužy ŭ takich siemjach pamirajuć raniej. Kali muž pamiraje, udava stanovicca na čale siamji. Jana kiruje spravami małodšaha brata muža i dahladaje jaho svojskuju žyviołu, kali baćki ŭžo pamierli. Jak praviła, udovy nie vychodziać zamuž druhi raz.
Siamiejnaje stanovišča pradstaŭnic hetaha plemieni možna vyznačyć pa abručach na ich šyi.
Tak, pieršaja žonka pavinna nasić abruč ź mietału i syramiatnaj škury. Astatnija žonki nosiać žaleznyja abručy. Ich kolkaść aznačaje numar žonki. A voś u mužčyn kolkaść žonak možna padličyć pa kolkaści ich zavušnic.
Čytajcie jašče:
da?