Pra Biełaruś
Kali vyrašycie pahutaryć ź niejrasietkaj, budźcie hatovyja, što surazmoŭca budzie nie nadta emacyjny: čaściej za ŭsio ChatGPT strymlivaje svaje emocyi i starajecca vykazvacca abjektyŭna. Tym nie mienš, heta nie pieraškadžaje niejrasietcy časam davać davoli niečakanyja adkazy, biełaruskuju leksiku jakich — časam niečakanuju i śmiešnuju — my dla vas zachavali. Čytajcie sami!
I pieršaje pytańnie takoje: Biełaruś — heta kraina dla žyćcia?
Niejrasietka imkniecca razhladać hetaje pytańnie maksimalna niejtralna: «Biełaruś moža być dobrym varyjantam dla žyćcia dla niekatorych ludziej, ale heta zaležyć ad mnohich faktaraŭ i asabistych pieravah. U Biełarusi jość niekalki paśladoŭnych haradoŭ z dobrymi infrastrukturami, mahutnym pramysłovym siektaram, daścipnymi miedycynskimi pasłuhami i harnymi mahčymaściami dla adpačynku i razvah».
Tym nie mienš, niejrasietka pryznaje, što Biełaruś naŭrad ci nazavieš idealnaj krainaj dla žyćcia: «Adnak jość niekatoryja niehatyŭnyja aśpiekty, jakija nie atrymlivajuć padtrymki ad niekatorych ludziej. Naprykład, u Biełarusi isnujuć peŭnyja abmiežavańni na svabodu słova, prava schodu i vykazvańnia palityčnaj dumki. Heta moža nie padychodzić dla ludziej, jakija ceniać svabodu i demakratyju. Taksama ekanomika Biełarusi zdymaje mnohija vyznačalnyja prablemy, takija jak nizki ŭzrovień zarobku, adsutnaść mahčymaściaŭ dla raźvićcia karjery i vysoki ŭzrovień biednaści».
Što ž rabić, kali ŭsio-taki vybiraješ žyć u Biełarusi? Dzie ŭ našaj krainie lepš za ŭsio kinuć jakar? ChatGPT prapanuje ceły śpis haradoŭ:
«1. Minsk: heta stalica Biełarusi, jakaja maje najbolš rascenieny rynak pracy ŭ krainie, mahutnyja biznes-mahčymaści, dobruju infrastrukturu, kulturnyja mierapryjemstvy i mahčymaść dla adpačynku.
2. Brest: hety horad znachodzicca na zachodzie Biełarusi, blizka da polskaj miažy. Jon maje dobruju infrastrukturu, vysokuju jakaść žyćcia, daścipnaść da kulturnych mierapryjemstvaŭ i znachodzicca ŭ adnym z samych pryhažosnych rajonaŭ krainy.
3. Viciebsk: hety horad znachodzicca na paŭnočnym uschodzie Biełarusi, na bierazie Viciebskaha aziera [što?]. Jon maje pryhožyja parki i skviery, vysokuju jakaść žyćcia, dobruju infrastrukturu i mahčymaści dla adpačynku.
4. Homiel: hety horad znachodzicca na paŭdniovym zachodzie Biełarusi, blizka da miažy z Ukrainaj. Jon maje dobruju infrastrukturu, daścipnaść da mahutnych pramysłovych pradpryjemstvaŭ, a taksama mnoha mahčymaściaŭ dla adpačynku i razvah.
Hetyja harady nie vyłučajucca jakim-niebudź adnym aśpiektam, ale ŭ cełym jany prapanujuć dobruju jakaść žyćcia, mahutnyja ekanamičnyja mahčymaści i mnoha mahčymaściaŭ dla adpačynku i razvah. Adnak, važna pamiatać, što vybar miesca dla žyćcia zaležyć ad indyvidualnych patrebnaściaŭ i pryjarytetaŭ».
Pra biełarusaŭ
Tak, z tym, jak niejrasietka bačyć Biełaruś, vyznačylisia. A jakoje ŭ štučnaha intelektu staŭleńnie da biełarusaŭ? Pacikavilisia, ci jość u biełarusaŭ niedachopy, i atrymali stanoŭčy adkaz. Voś što nie padabajecca ŭ nas niejrasietcy:
«Naprykład, u niekatorych aśpiektach hramadskaha žyćcia moža być niedastatkovaja adkrytaść i transparentnaść, hutarkovy i kulturny barjer moža być składana prachodzić dla niekatorych inšamoŭnych ludziej, a taksama moža być niedastatkovaje aśviatleńnie peŭnych pytańniaŭ i asablivaściaŭ historyi i kultury Biełarusi ŭ škołach i ŭniviersitetach. Ale ŭ toj ža čas mnohija biełarusy majuć paśladoŭnyja prahresiŭnyja hledziščy i prymianiajuć inavacyjnyja technałohii ŭ svaich biznesach i karjerach. Takim čynam, jak i ŭ lubym inšym narodzie, u biełarusaŭ jość svaje pieravahi i niedachopy, i my pavinny pracavać nad ich pazbaŭleńniem dla dasiahnieńnia bolš vysokaha ŭzroŭniu žyćcia i raźvićcia ŭ našaj krainie».
Załatyja słovy, ChatGPT! A što ź biełaruskaj movaj? Jaje ciažka vyvučyć?
«Niekatorym ludziam moža zdacca, što vyvučeńnie biełaruskaj movy ciažkaje, ale heta zaležyć ad niekalkich faktaraŭ. Kali ŭ vas užo jość dośvied vyvučeńnia inšych moŭ, takich jak polskaja, ruskaja abo ŭkrainskaja, to vy možacie lohka vyvučyć biełaruskuju movu, tamu što hetyja movy majuć šmat ahulnych asablivaściej.
Adnak, kali vy vyłučajecie biełaruskuju movu jak vašu pieršuju inšuju movu, jaje vyvučeńnie moža zajmać bolš času i zusim nie być prostym. Heta zaležyć ad taho, na jakija ŭzroŭni vy pačynajecie vyvučeńnie movy, jakimi mietadami i resursami karystajeciesia, i jak mocna vy chočacie zasvoić movu. Adnak, admysłovaje i ciarplivaje vyvučeńnie biełaruskaj movy moža pryniać vas da vysokaha ŭzroŭniu maŭleńnia i razumieńnia movy, što dazvolić vam lepš razumieć i kamunikavać ź biełarusami i zrazumieć ich kulturu i tradycyi».
Pra palityku
Viadoma, niejrasietka — heta nie arakuł, ale ž jana maje i dostup da infarmacyi, i analityčnyja zdolnaści. Tamu pytajemsia: što było b u Biełarusi, kali b u 2020 hodzie nie było masavych pratestaŭ?
«Kab u 2020 hodzie nie było masavych pratestaŭ u Biełarusi, mahli być zroblenyja niekatoryja źmieny ŭ hramadska-palityčnaj situacyi krainy. Naprykład, mahli być pryniatyja reformy ŭ vybarčaj sistemie, jakija zabiaśpiečyli b płynnaść i dastupnaść vybaraŭ, a taksama abarona pravoŭ vybarščykaŭ. Taksama mahli być padrychtavanyja i pradastaŭlenyja svabody ŚMI, što dazvoliła b raspaŭsiudžvać infarmacyju biez cenzury i abmiežavańniaŭ.
Kali b valavaja situacyja ŭ krainie była mienš napružanaj, to mahli b być źmianienyja palityki ekanamičnaj i sacyjalnaj śfier, što mahła b dapamahčy źnizić kolkaść biezramojnych [što?] i niezadavolenych hramadzian. Dla hetaha mahli b być pradastaŭlenyja bolšyja mahčymaści dla pracy i adukacyi, a taksama pavyšanyja ŭzroŭni zarobku i sacyjalnaj padtrymki. Adnak treba zrabić znoŭču kancydencyjnuju [što?] natatku, što pratesty ŭ Biełarusi byli adkazam na vyniki vybaraŭ i režym, jaki nie ŭkaraniŭ prava hramadzian na svabodnyja i spraviadlivyja vybary i nie pavažaŭ ich pravy i svabody. I ŭźniknieńnie pratestaŭ było vynikam hłybokaha niezadavalnieńnia i patreby ŭ źmienach u krainie».
Šanoŭnaja surazmoŭca, ty supiarečyš sama sabie. Kali biełarusy mieli režym, jaki nie pavažaŭ ich pravy i svabody, u tym liku vybarčyja, adkul ža ŭźnikli b hramadska-palityčnyja źmieny, pra jakija ty kažaš?
A kali ŭ Biełarusi budzie demakratyja?
«Heta składanaje pytańnie, i nie mahu skazać z peŭnaj harantyjaj, kali i ci budzie ŭ Biełarusi demakratyja. Adnačasova, možna skazać, što demakratyzacyja Biełarusi zaležyć ad mnohich faktaraŭ, takich jak:
- Palityčnaja vola ŭłady, jakaja moža pryniać reformy, nieabchodnyja dla stvareńnia demakratyčnych instytucyj i pradastaŭleńnia svabod hramadzianam;
- Hramadski aktyvizm i ŭdzielnictva hramadskich hrupaŭ u formavańni hramadskaj dumki i patrabavańniaŭ na reformy;
- Padtrymka z boku zamiežnych krain i mižnarodnych arhanizacyj, jakija mohuć dapamahčy ŭ realizacyi demakratyčnych reform.
Adnačasova ŭpłyŭ na demakratyzacyju Biełarusi mohuć mieć palityčnyja, ekanamičnyja, kulturnyja i histaryčnyja faktary. Pakul što demakratyzacyja ŭ Biełarusi praciahvajecca zatrymana, ale praź źmieny ŭ hramadska-palityčnaj situacyi jość nadzieja na źmieny ŭ budučym».
Trochi abnadzieiła, dziakuj. Kali ž hetaja demakratyja nastanie (ci chacia b stanie trochi bližej), što čakaje Łukašenku? Niejrasietka hublajecca ŭ zdahadkach, ale prapanuje nastupnyja scenary:
«1. Praciah palityki represij i ŭmacavańnie adkrytaha aŭtarytarnaha režymu. Mahčymym vynikam moža być vialiki ekanamičny spad i źnižeńnie ŭzroŭniu žyćcia nasielnictva.
2. Pryniaćcie reform i adkryćcio ŭłady dla apazicyi. Taki scenar moža dazvolić źmianić viektar ekanamičnaj palityki ŭ krainie i pavialičyć inviestycyi ŭ Biełarusi. Ale heta budzie mahčyma tolki ŭ vypadku, kali ŭłada budzie hatovaja na dyjałoh i kampramis z apazicyjaj i mižnarodnaj supolnaściu.
3. Padpisańnie damovy z Rasijaj pra ŭhodu intehracyi. Hety scenar moža pavialičyć zaležnaść Biełarusi ad Maskvy i ŭmacavać aŭtakratyčny režym u krainie. Taki vynik moža sparadkavać uzbrojenuju kanfrantacyju z Zachodam i źmieny ŭ palitycy Biełarusi.
4. Źnižeńnie papularnaści Łukašenku i palityčnaha režymu. Hety scenar moža pryvieści da pavyšańnia apazicyjnaj aktyŭnaści i źmianieńnia palityčnaj situacyi ŭ krainie. Adnak taki vynik moža być dasiahnuty tolki ŭ vypadku, kali apazicyja budzie mieć utrymańnie i padtrymku mižnarodnych hramadskich i palityčnych struktur».
Ź pieršym biełaruskim prezidentam razabralisia. Chto dalej uznačalić krainu?
«Na žal, ja nie mahu pradkazać, chto budzie nastupnym prezidentam Biełarusi. Heta zaležyć ad mnohich faktaraŭ, u tym liku ad režymu ŭłady ŭ krainie, palityčnaj apazicyi, ekanamičnaha stanovišča, znosin z zamiežnymi krainami i mnohaha inšaha. Ab vybarach prezidenta ŭ Biełarusi pavinny rašać biełaruski narod i ŭłady krainy ŭ adpaviednaści z zakonam».
Mudryja słovy.
Ab prostym žyćci
Mahčyma, šanoŭnaja niejrasietka zdoleje padkazać fajnuju biełaruskuju muzyku?
«Zvyčajna ŭ muzyčnym smyśle ŭsio zaležyć ad vašaha muzykalnaha hustu i pradkaštoŭlenych žanraŭ, ale ja pasprabuju padzialicca niekalkimi tvorami biełaruskich muzykantaŭ, jakija mohuć padabacca vam:
- «Bieź bileta» — «Śviata»
- Nizkiz — «Kałychanka»
- «Iowa» — «Moe serca»
- Palina Dubrovska — «Tam, dzie mora»
- «Naviband» — «Biažy»
- LSP — «Tutejšy čas»
- «Krama» — «Vałuń»
- «J:MORS» — «Nikoli nie źviazvajecca»
Hety śpis moža być dałučany inšymi tvorami, bo jość mnoha talenavitych biełaruskich muzykantaŭ, jakija robiać vydatnyja tvory ŭ roznych žanrach, u tym liku ŭ narodnaj, rok, pop-muzycy i inšych».
Dziakuj za fajny płejlist! Pierachodzim da važnych kulinarnych pytańniaŭ. Draniki musiać być z mukoj ci nie?
«Tradycyjnaja biełaruskaja strava draniki vyrablajucca z cybuli i kartopli, jakija źmiaščajucca ŭ roŭnych častkach i źmiešvajucca ź jajkami, sollu i mukaj. Muka dazvalaje dasiahnuć pravilnaj kansistencyi i vytvoraŭ stabilnaje masy. Takim čynam, muka, zvyčajna, jość asnoŭnym inhredyjentam dla dranikaŭ.
Adnak možna vyrabić draniki i biez muki, vykarystoŭvajučy zamiest jaje hrybnuju ci kartofielnuju celułozu. Heta budzie dobra dla ludziej z celijakijaj, jakija nie mohuć spažyvać muku. Takim čynam, draniki mohuć być z mukaj, ale isnujuć varyjanty biezmukoŭnych receptaŭ».
ChatGPT, jakaja bulbianaja celułoza ŭ dranikach?
Dobra, treba razradzić abstanoŭku. Mahčyma, niejrasietka zmoža raspavieści aniekdot? Ad hetaha jana nie admaŭlajecca, ale ž hladzicie sami, jakija ŭ jaje žarty:
Paźniej ChatGPT tłumačyć, što humar — vielmi składanaja reč, jakaja zaležyć ad mnostva faktaraŭ: i sacyjalnych, i kulturnych, i šmatlikich inšych. Zaraz navukoŭcy sprabujuć stvaryć štučny intelekt, jaki b moh žartavać i rabić heta śmiešna, ale pakul što praca nad štučnym pačućciem humaru (jak i štučnymi emocyjami) znachodzicca na samych pačatkovych etapach.
Dobra, apošniaje pytańnie. Ci budzie ŭ Biełarusi kaliści fajny futboł?
I tut niejrasietka, jakaja badziora spraŭlałasia sa składanymi palityčnymi pytańniami, zavisaje:
Sfarmulujem praściej: kali ŭ Biełarusi budzie fajny futboł?
«Jak štučny intelekt, ja nie maju mahčymaści pradkazać budučyniu z absalutnaj vaŭkavaściu. Ale ja mahu skazać, što šmat zaležyć ad raznastajnaści i jakaści treninhu, zdolnaściaŭ hulcoŭ, infrastruktury i padtrymki z boku fiederacyi futboła i administracyi krainy.
Biełaruś maje niekalki prahram, jakija padtrymlivajuć i raspracoŭvajuć futbolnuju infrastrukturu, takuju jak «Futbolny manitorynh» i «Futbolnyja škoły» [što?]. Ale ŭ toj ža čas u krainie isnujuć peŭnyja prablemy, jakija mohuć abmiažoŭvać patencyjał dla raspracoŭki dobraha futbołu, takija, jak niedastatkovaje finansavańnie i niedastatak mahčymaściej dla ŭdaskanaleńnia infrastruktury.
Abjektyŭna kažučy, nichto nie moža pradkazać, što budzie ŭ budučyni. Ale, kali buduć pryniatyja efiektyŭnyja miery dla padtrymki i raspracoŭki futbołu ŭ Biełarusi, to jość šancy na dobryja vyniki i ŭdaskanaleńnie ŭ hetaj halinie».
I na raźvitańnie — niekalki dobrych słoŭ ad ChatGPT dla biełarusaŭ:
«Naša Niva» — krynica jakasnaj infarmacyi i bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ «NN»Fienomien Midjourney: čamu hetaja niejrasietka stała miehapapularnaj i jak joj karystacca?
Z pamierłymi možna budzie kamunikavać. Źjaviŭsia štučny intelekt, zdolny stvarać ličbavuju kopiju čałavieka
Microsoft pakazaŭ novy pošukavik. Choča źmianić naša ŭjaŭleńnie pra internet
bo budzie, jak u filmie }{0TT@B)Č - "Kisa, choť ty i dura, no ja tiebia vsio ravno lublu."