«Skazać, što cenzura mnoj «cikaviłasia», nie mahu, a voś ludzi z peŭnych struktur — tak»
Alaksandru Bielskamu 42 hady. Jon naradziŭsia ŭ Žodzinie, skončyŭ vučylišča imia Hlebava, paźniej — Akademiju mastactvaŭ.
Z 2007 pa 2017 hod pracavaŭ mastakom-afarmicielem u staličnym kinateatry «Pijanier». Paśla pačaŭ pisać karciny na sacyjalna-palityčnuju temu, niadoŭhi čas pracavaŭ u «Biełrestaŭracyi».
U mai minułaha hoda karciny mastaka (i nie tolki jaho) źniali ź fiestyvalu «Art-Minsk». Dla Alaksandra heta nie stała niečakanaściu.
«Tam byŭ u pačatku anłajn-adbor prac, jaki ja prajšoŭ. U pracesie mantažu, kali karciny byli padrychtavanyja da vystavy, mnie patelefanavaŭ dyrektar Pałaca mastactva i skazaŭ, što maje pracy nie dazvolili vystavić, paprasiŭ prabačeńnia. I raskazaŭ, što ja taki nie adzin.
Pytańniaŭ dadatkovych ja nie zadavaŭ. Užo razumieŭ, što jość peŭnyja «aktyvisty», jakija chodziać i źbirajuć kampramaty, pastarałasia Volha Bondarava, dumaju.
Nie skažu, što ja svaimi karcinami na niešta naryvaŭsia, ale razumieŭ, što ŭ toj situacyi, jakaja ciapier isnuje ŭ krainie, maje pracy zdymuć. Jašče da vystavy ja mieŭ płany jechać u Bierlin, tamu asabliva ničoha z-za hetaj situacyi ŭ mianie nie źmianiłasia», — kaža jon.
Svajo mastactva Alaksandr Bielski pratesnym nie ličyć. U jaho karcinach niama adkrytych vykazvańniaŭ.
«U mianie ŭsio davoli depresiŭna, satyryčna. Hetyja pracy — terapieŭtyčnaja praktyka, a jakija mohuć być nastupstvy — ja pra heta nie dumaŭ. I dumaju, što čynoŭniki da niejkaha času prosta nie razumieli, što ŭ mianie namalavana».
Pieršyja davoli śmiełyja pracy Alaksandr pačaŭ stvarać jašče ŭ 2017 hodzie. Naprykład, karcina «Lažačaha nie bjuć».
Karcina Alaksandra Bielskaha «Lažačaha nie bjuć», 2017
Mastak kaža, što da 2020-ha z cenzuraj nikoli nie sutykaŭsia.
«Byŭ vypadak naprykancy 2020-ha, kali ludzi z Sajuza mastakoŭ mnie raskazali, što im adniekul telefanavali i zapytvalisia pra mianie. Cikaviła, dzie maja majsternia, čym ja zajmajusia. Skazać, što cenzura mnoj «cikaviłasia», nie mahu, a voś ludzi z peŭnych struktur — tak. U mianie jašče tady źjaviłasia lohkaja paranojia, źnik na niekalki tydniaŭ.
Mabyć, adzinym prykładam cenzury možna nazvać toj, kali adnu z maich prac — «Partret čynoŭnika» — nie stali paśla vystavy ŭklučać u katałoh, paprasili na heta nie skardzicca. Ja i nie staŭ.
Karcina «Partret čynoŭnika»
Viedaju, što na fiestyvali «Art-Minsk» mastaki, jakija trapili ŭ čorny śpis, zmahli paŭdzielničać u vystavie pad inšymi proźviščami. Prychodzicca takim čynam dziejničać, kab prabivacca da hledača. Mierkavańnie adnaho z maich siabroŭ, jakoje ja padzialaju, było takoje, što treba ŭsio davieści da absalutnaha marazmu. Kali možna budzie malavać tolki kvietki i piejzažy, tak i budziem rabić. Daviadziom usio da absurdu, zafiksujem hety čas.
Ja liču, što siońnia mohuć naradžacca novyja formy ŭ biełaruskim mastactvie, praź jakija možna vykazvacca. Ale tut chutčej pytańnie ŭ efiektyŭnaści hetych vykazvańniaŭ, da kaho jany nakiravany. Čaściej ciapier, jak u maim vypadku, heta pracuje jak samaterapija», — raskazvaje Alaksandr.
Vykazvajecca ŭ svaich pracach mastak praź mietafaru i alehoryju. «Nie łuplu ŭ łob», — tłumačyć.
Da 2017-ha Alaksandr šmat pracavaŭ u karykatury, malavaŭ šaržy.
«Mahčyma, adtul rastuć karani majho ciapierašniaha śvietapohladu, — miarkuje jon. — Ja dla siabie nie vyrašaŭ, što voś, budu pisać mienavita na takuju temu karciny, tamu što jany buduć cikavyja. Tut chutčej ja nie moh ich nie pisać».
U apošnich pracach, darečy, usio bolš źviartajusia da pryrody, da spraviadlivaści ź nieba, bo nie razumieju, nie viedaju, kali budzie kaniec represijam i hetaj uładzie. Kali ŭ nas nie atrymałasia niešta źmianić takim čałaviečym resursam, to pačynaješ źviartacca da nieziamnoha».
«Majo mastactva, na žal, absalutna niekamiercyjnaje»
Kali ŭ 2017-m byŭ «marš darmajedaŭ», Alaksandr sačyŭ za im na adlehłaści: čytaŭ naviny, hladzieŭ videa. Paźniej u adnym ź intervju jon nazvaŭ heta «śviadomaj bajaźlivaściu», tady jamu było strašna vyjści na marš i nie viarnucca dadomu.
Što dla jaho źmianiłasia ŭ 2020-m?
«U hod vybaraŭ ja nie prapuściŭ amal nivodnaha maršu, usie padziei bačyŭ znutry. Hramadstva pračnułasia, prablemy ŭ krainie ahulnyja, i niemahčyma dzieści nazirać zboku. Zhadałasia vykazvańnie «bajaźlivaść baćkoŭ — rabstva dziaciej», — tłumačyć jon.
U Bierlinie Bielski žyvie ŭžo paŭhoda. Paśla taho, jak jaho pracy źniali z vystavy, jon napisaŭ zajavu na zvalnieńnie z «Biełrestaŭracyi», skruciŭ karciny i pajechaŭ u Bierlin.
«Žyvu ŭ siabroŭ, niama stabilnaj pracy. Vałacužny sabaka.
Ja sam rodam z Žodzina, kali staŭ žyć u Minsku, mnie stalica nikoli nie śniłasia. Tolki Žodzina. A ciapier tydzień tamu mnie pryśniŭsia Bierlin. Padajecca, što pryvykaju, ale usio jašče adčuvaju siabie takim kasmanaŭtam, jaki nie viedaje, kudy ruchajecca. Sam horad mnie padabajecca: tut nul pafasu, ščyryja ludzi i haryzantalnyja suviazi. Kaniečnie, ciažka nie bačyć syna i dačku, ale jak jość», — razvažaje mastak.
Niahledziačy na toje, što Alaksandr žyvie ŭ Bierlinie ŭžo paŭhoda, jon usio jašče łović siabie na samacenzury. Pierad tym, jak pisać karcinu, dumaje, jakuju alehoryju lepš vykarystać.
«Ciapier pakul jak mastak nie pracuju, stamiŭsia, uvohule farby nie biaru ŭ ruki. Płanuju tolki pracavać nad dzidžytał-praduktam, rabić hrafiku. Chaču zrabić prajekt, u jakim buduć takija manitory z alternatyŭnaj budučyni, u jakoj hramadstva ŭvohule dehradavała», — kaža jon.
Raniej Alaksandr vykazvaŭ zdahadku, što i ŭ Biełarusi mahčyma zarablać mastactvam. Pa jaho słovach, heta jaho zdahadka supała z realnaściu: niekatoryja jaho pracy kuplali. Nabyvali ŭ bolšaści ajcišniki.
«Ale ciapier i ajcišnikaŭ u Biełarusi mała zastałosia, — raskazvaje jon. — Prodaž maich karcin, mabyć, byŭ prosta pryjemnym dadatkam. Matyvavaŭ rabić niešta dalej».
Ciapier u Bierlinie Alaksandr padpracoŭvaje budaŭnikom, robić ramonty.
«Majo mastactva, na žal, na siońnia absalutna niekamiercyjnaje, — tłumačyć jon. — Žyvu ŭ siabroŭ, sam žytło nie zdymaju».
«Ciuk sałomy — alehoryja pracesu represij, skručvańnie naroda ŭ zručnuju dla dziaržavy formu»
U Bierlinie na sustrečy dyjaspary sa Śviatłanaj Cichanoŭskaj Alaksandr padaryŭ lidarcy demsiłaŭ svaju pracu «Betmien i dzieci», na jakoj mastak zamianiŭ Lenina na Betmiena. Čamu taki vobraz?
«Kali dziaržava dazvalaje sabie pierapisvać historyju, to čamu nie pierarabić pa-mastacku hetu mifałohiju? Kali hartaŭ savieckija paštoŭki, adrazu čamuści pryjšoŭ vobraz Betmiena zamiest Lenina.
Chto taki Lenin, što pra jaho viedajuć sučasnyja dzieci? Tam chutčej spracavaŭ hrafičny materyjał: na piarednim płanie staić dziaŭčynka z maskaj zajca», — raskazvaje jon.
Jość u Alaksandra Bielskaha siarod prac i «partret» Łukašenki.
Karcina «Viecier pieramien»
«Heta jaho partret u momant jadziernaha vybuchu. Nivodny špic nie paciarpieŭ u hetym vypadku. Sama praca nazyvajecca «Viecier pieramien». Bieły śviet ulivajecca ŭ akno.
Na vystavie ŭ Bierlinie da mianie dachodzili pazityŭnyja vodhuki, chtości kazaŭ, što palityčnaje mastactva važnaje. Adnamu mužčynu praca sa špicam padałasia (zhodna ź jaho śvietapohladam) ab praźmiernaj uvazie da žyvioł i kłopacie ab ich. Jon pryvodziŭ prykłady, jak niekatoryja niemcy kormiać sabak dobrym miasam, a ludzi haładajuć u toj ža čas. Jašče pryjemna było, što i z boku ŭkrainskich siabrovak-biežanak čuŭ dobryja słovy.
Vystava Alaksandra Bielskaha ŭ Bierlinie. Jana była arhanizavana pry padtrymcy prajekta Perspaktiv, Ambasada kultury, abjadnańnia Razam i rezidiencyi ŭ Shlöss Wipersdorf.
Takija vobrazy, jak «patret» Łukašenki, źjaŭlajucca ŭ mianie ŭ hałavie ŭ adno imhnieńnie. Naprykład, čytaju naviny, a potym raz — i ja baču, jak heta vizualna moža vyhladać.
Tak było i ŭ vypadku z «eskizam» pomnika narodnaha adzinstva. Ubačyŭ, što kamisija ź Minkultury razhladaje takija eskizy mastakoŭ. Vyrašyŭ prapanavać svoj varyjant — ciuk sałomy, ź jakoha tyrčać ruki i nohi. Mahčyma, my taki pomnik i zrobim kaliści na Kastryčnickaj płoščy.
Sam ciuk u hetaj pracy — alehoryja pracesu represij, skručvańnie naroda ŭ zručnuju dla dziaržavy formu.
Ale maja adna ź lubimych prac, heta dzie robat sam sabie z hałavy vyrvaŭ pravady i nie razumieje, što adbyvajecca navokał».
Čytajcie taksama:
«Zybickaja — prykład dzikunstva». Hutarka ź pieramožcam Hiedrojcia Siarhiejem Abłamiejkam
Pradziusar Alaksandr Čachoŭski — pra raskrutku Marharyty Laŭčuk, zajzdraść i psieŭdapurytanstva
Historyja virusnaha zdymka. Pahutaryli z mastakom, jaki prykavaŭ siabie da baniera na 3 Lipienia
