Fota: archiŭ Darji Čulcovaj
25-hadovuju Darju Čulcovu vyzvalili z homielskaj kałonii 3 vieraśnia. U niavoli jana prabyła z 15 listapada 2020 hoda. Jaje schapili razam z kalažankaj Kaciarynaj Andrejevaj (Bachvałavaj) u kvatery, dzie jany chavalisia paśla razhonu pratestu na Płoščy Pieramien. Žurnalistki viali strym z akcyi, pryśviečanaj pamiaci Ramana Bandarenki.
Spačatku ich asudzili na 7 sutak za «ŭdzieł u niesankcyjanavanaj akcyi i niepadparadkavańni». Potym ža abvinavacili ŭ «arhanizacyi i padrychtoŭcy dziejańniaŭ, jakija hruba parušajuć hramadski paradak» i prysudzili pa 2 hady kałonii ahulnaha režymu. Žurnalistki byli pryznanyja palitźniavolenymi.
U źniavoleńni Kaciarynie Andrejevaj vystavili novaje abvinavačańnie — «zdrada dziaržavie». Śledstva prachodziła va ŭmovach sakretnaści, a praces byŭ zakryty. 13 lipienia žurnalistku asudzili na 8 hadoŭ i 3 miesiacy kałonii ahulnaha režymu.
«Toje, što adbyłosia z Kaciaj, dla mianie było mocnym udaram»
«Z Kaciaj my siadzieli ŭ adnoj kałonii, ale bačycca mahli tolki na adlehłaści, bo kamunikavać nam nie davali, — apaviadaje Darja Čulcova. —
Adna adnu my padtrymlivali pozirkami. Čytali pa vusnach, što ŭsio budzie dobra, macujemsia».
«Pieršyja niekalki miesiacaŭ, kali Kaciu zabrali z kałonii, to dumałasia, što jaje vyvieźli na niejki praces, jak śviedku. Asabliva nie pieražyvała, bo była ŭpeŭnienaja, što ŭ jaje, nakolki mahčyma ŭ niavoli, usio ŭ paradku. Jana prosta śviedka.
Žurnalistki Darja Čulcova i Kaciaryna Andrejeva na sudzie
Potym pryjechaŭ advakat i skazaŭ, što na Kaciu zaviedzienaja novaja kryminalnaja sprava. Spadziavałasia da apošniaha, što joj «pierabjuć» artykuł. Paźniej daznałasia, što joj dali 8 hadoŭ i 3 miesiacy», — kaža žurnalistka.
Pra hety novy prysud Darja daviedałasia na kamisii, jakaja raźmiarkoŭvała jaje ŭ atrad.
«Kali vyjšła z kamisii, to adčuła siabie błaha. Tyja emocyi duža składana apisać, bo tady heta byŭ dla mianie sapraŭdny ŭdar. Było adčuvańnie, što da mianie padyšli zzadu i pieraciali pa hałavie», — zhadvaje emocyi dziaŭčyna.
«Kaleśnikavaj zabaronienyja stasunki ź inšymi asudžanymi»
Darja raspaviadaje, z kim z palityčnych pierasiakałasia ŭ kałonii.
«Maryju Kaleśnikavu bačyła tolki na adlehłaści, bo stasunki ź joju zabaronienyja ŭ pryncypie. Da jaje nichto nie padychodzić i jana sama nie padychodzić. Usie razumiejuć, što za heta pakarajuć dyscyplinarnymi spahnańniami.
Bačyłasia ź dziaŭčatami, asudžanymi pa «Spravie studentaŭ». Udavałasia ź imi hutaryć. Z Toniaj Kanavałavaj była ŭ adnym atradzie. I ciapier padtrymlivaju suviaź ź jejnymi baćkami».
«Vučylisia čytać miž radkoŭ, kab razumieć, što adbyvajecca na voli»
Pra represii i sudy źniavolenyja viedali, bo pastajanna zavozili novych palityčnych, asudžanych za kamientary, łajki.
«Jany kazali, što śledčyja izalatary pierapoŭnienyja. Siadzić adna «palityka», — zhadvaje žurnalistka.
Pra vajnu va Ukrainie my taksama viedali. Dla nas heta byŭ šok.
Da nas dachodzili naviny. My razumieli, što ŭsio nie tak, jak pakazvajuć pa televizary. Vučylisia čytać miž radkoŭ».
«Adčuvaju siabie na voli pakul niazhrabnaj»
«Nasamreč na voli pakul ja ŭ razhublenaści. U mianie takoje adčuvańnie, što ja vyjšła niby ź piačory. Davodzicca zhadvać, jak karystacca roznymi prahramami i technikaj. Adčuvaju siabie niazhrabnaj u socyumie», — pryznajecca Darja.
«Moža, jašče tamu taki stan, bo apynułasia ŭ inšaj krainie i mnie tut ciažkavata.
Ale mnie pašancavała. U mianie tut šmat pamočnikaŭ, jakija mohuć uziać za ruku i advieści tudy, kudy patrebna, tamu niekatoryja pytańni adkidajucca sami saboju», — adznačaje jana.
«U kałonii z nabližeńniem vyzvaleńnia mnie stanaviłasia ŭsio bolš niekamfortna»
Ź Biełarusi Darja vyjechała 21 vieraśnia, 22-ha była ŭžo ŭ Varšavie.
«Na biełaruskaj miažy nie było nijakich pytańniaŭ. Moža, mianie nie zanieśli ŭ niejkija śpisy. Čuła, što «ekstremistaŭ» abvodziać čyrvonaj ramačkaj, ale da mianie nie było pytańniaŭ. Prapuścili, jak usich, duža chutka», — miarkuje žurnalistka.
Darja Čulcova adrazu pa vyzvaleńni. Fota: «Novy čas»
«Kali ja jašče znachodziłasia ŭ kałonii, to z nabližeńniem vyzvaleńnia mnie stanaviłasia ŭsio bolš niekamfortna. U hałavu prychodzili dumki, što vyjdu za aharodžu, a tam sustrenuć nie rodnyja, a bus, jaki znoŭ mianie zabiare. Adčuła, što pačynajecca paranoja, i heta było duža strašna», — pryznajecca Darja.
Pieršyja dni voli psichałahična joj ciažka davalisia.
«U Škłovie (Darja adtul rodam. — NN) pajšli ź siastroj hulać i jechała milicejskaja mašyna. U mianie spracavaŭ tryhier, niby ŭ bok ad darohi chto adkinuŭ, padalej ad hetaj mašyny.
Bajałasia, kali jechała praź miažu, što zabiaruć na joj. Bajałasia kožny dzień, što pajdu adznačacca ŭ milicyju i mianie pakinuć tam. Strach hety prysutničaŭ pastajanna», — zaŭvažaje žurnalistka.
«Źbirańnie valizki dałosia mnie baluča»
Žurnalistyku Darja ŭpadabała ŭ starejšych kłasach. Skončyła fakultet žurnalistyki Mahiloŭskaha ŭniviersiteta imia Kulašova. Pracavała ŭ miascovym internet-vydańni «Mohilov. Onłajn». U 2019 hodzie pačała supracoŭničać z «Biełsatam». U Mahilovie jaje dvojčy štrafavali za pracu biez akredytacyi. U vieraśni 2020-ha dziaŭčyna pierabrałasia ŭ stalicu i pačała rabić apieratarkaj.
«Kali b ja zastałasia ŭ Biełarusi, to nie zmahła b zajmacca svajoj prafiesijaj. Maja prafiesija zastałasia b lažać dypłomam na palicy, i ŭsio», — miarkuje Darja.
«Tamu, — tłumačyć jana, — adjezd byŭ pradvyznačany. Było zrazumieła, što mnie nielha zastavacca ŭ Biełarusi. Takoje rašeńnie dałosia ciažka. Da apošniaha momantu ja nie ŭśviedamlała, što napraŭdu zjazdžaju.
Ja znachodziłasia ŭ baćkoŭskaj kvatery, dzie ŭsio było mnie znajoma. Bieź śviatła ŭ ciemry mahła prajści, ničoha nie začapiŭšy. U joj było adčuvańnie, što heta moj dom. Ale ja vymušanaja była źbirać rečy. Nie viedaju, kali viarnusia nazad i adčuju rodnaje. I heta adčuvańnie duža ciažkoje i tamu źbirańnie valizki dałosia mnie baluča.
Svabodnaja Biełaruś paŭstanie, i ja viarnusia na radzimu. Adkažu devizam žurnalistaŭ i ŭsich biełarusaŭ: «Nu, vy ž sami ŭsio razumiejecie», što pavinna adbycca. Tolki tady ŭsie biełarusy, jakija zjechali, mohuć viarnucca».
«Kudy padzielisia dva hady?»
U kožny pieryjad času Darja pa roznamu ŭsprymaje pieražytuju niavolu.
«Kali nastroj kiepski, to dumaješ ab dvuch zmarnavanych hadach žyćcia. Kali mianie pasadzili mnie było 23, a ciapier — 25. Mianie heta dzivić. Ja nibyta pieraskočyła hetyja dva hady. Jany źnikli z majho žyćcia. Ja razumieju, što dalej budzie 26, 27, a kudy padzielisia maje 24? Ich jak nie było.
Z dobrym nastrojem dva hady ŭsprymajucca inačaj. U niavoli paznajomiłasia z cudoŭnymi ludźmi, ź jakimi padtrymlivaju suviaź.
Mianie pryhniataje, što jany zastajucca tam. Spadziajusia na źmieny i što jany vyjduć raniej. Čakaješ, što da ciabie pryjduć hetyja cudoŭnyja ludzi. Pra ich ja hatovaja šmat havaryć ź luboŭju.
Stasunki i znajomstvy z hetymi ludźmi, jakija praz strašnyja abstaviny tam apynulisia, samy stanoŭčy momant niavoli», — padkreślivaje jana.
«Pa vyzvaleńni pajšła ŭ kramu, kab samoj niešta kupić»
«Jašče ŭ śledčym izalatary pisała, što ŭ źniavoleńni brakuje svabody voli. Ty pazbaŭleny mahčymaści takoj drobiazi, jak kupić šampuń, naprykład. Tabie ŭsio nieabchodnaje dasyłajuć. Albo ty musiš prasić, kab tabie dasłali», — tłumačyć Darja.
«Ja žartavała, što chaču pajści ŭ kramu i tam kupić chacia b škarpetki. Mnie abyjakava było ŭrešcie, što tam prydbać. Choć jakuju drobiaź. Kab adčuvać, što ty svabodny sam pajści na kasu i raspłacicca, a nie prasić niekaha.
Heta mahčyma hučyć dziŭna, ale heta tak.
U kramie ja kupiła roznyja hihijeničnyja srodki. Šampuni, skrabiki, masački. Vyrašyła admycca ad brudu kałonii. Adrazu pajšła ŭ adździeł čyścini…»
Palitźniavolenaja žurnalistka Darja Čulcova maluje dla svajoj mamy ŭ kałonii
«Pakarać tych, chto nie «vypraŭlajecca». Viaźniaŭ nie vypuskajuć na volu, vystaŭlajučy novyja abvinavačvańni — nakolki heta masavaja źjava?
