Hod tamu internet uskałychnuli šmatlikija abvinavačvańni halivudskich zorak u seksualnych damahańniach. Pad ich trapili Charvi Vajnštejn, Styvien Sihał, Kievin Spejsi. Šmat chto ŭ biełaruskim internecie taksama dzialiŭsia historyjami pra damahańni, ź jakim sutykaŭsia. Uspomnicie hučnaje abvinavačvańnie himnastki Volhi Korbut u bok svajho treniera. Dzie prachodzić miaža pamiž zvyčajnymi zalacańniami i damahańniem? Ci mahčyma adnym zakonam źmianić toje, što było normaj dziesiacihodździami? Ci nie stanie pravavoje aznačeńnie charasmentu vydatnaj placoŭkaj dla cisku na kiraŭnictva? Haračuju temu moładź abmierkavała ŭ debatnym kłubie «DysKUT».
12 % biełarusak pieranieśli seksualnaje damahańnie na pracy
«Charasment — heta złačynstva, źviazanaje z parušeńniem niedatykalnaści pryvatnaha žyćcia šlacham pieraśledavańnia, zazvyčaj seksualnaha charaktaru, nazojlivych prystavańniaŭ i damahańniaŭ.
Važna adznačyć, što heta ŭmiašańnie ŭ asabistaje žyćcio biez zhody achviary, u adroźnieńnie ad flirtu, u jakim usio padabajecca abodvum bakam.
U dakładzie ab vykanańni pastanovy kanviencyi ab likvidacyi ŭsich form dyskryminacyi adnosna žančyn adznačałasia, što 12 % biełarusak pieranieśli seksualnaje damahańnie na pracy», — kaža vypusknik BDU Stanisłaŭ Dziadoŭ.
Tyja, chto vystupaje za pryniaćcie zakona, ličać, što jon budzie harantam biaśpieki dla ŭsich.
«Zakon sfarmuluje kulturu pavodzin pry prajaŭleńni simpatyi, sfarmuluje surjoznyja adnosiny da prablemy. Taksama jon dapamoža pamienšyć kolkaść achviar zhvałtavańnia, bo spynić patencyjnych złačyncaŭ pierad samim faktam złačynstva», — dadaje Nastaśsia Krasoŭskaja, vypusknica aŭtatraktarnaha fakulteta BNTU.
Apanienty paryrujuć: zakon prablemy nie vyrašyć.
«U nas jość artykuł ab abrazach. Ale ŭsio roŭna minaki mohuć abrazić vas biez soramu. U redkich vypadkach chtości budzie skardzicca na heta. Toje ž samaje z charasmentam — kali jon adbudziecca na vulicy, małavierahodna, što chtości pojdzie źviartacca ŭ milicyju», — pryvodzić prykład Alina Kuryckaja, studentka Biełaruskaha dziaržaŭnaha ekanamičnaha ŭniviersiteta.
«Achviary ličać, što heta jany vinavatyja ŭ zdareńni»
Praciŭniki zakona źviartajuć uvahu na niekalki prablem. Pieršaja — składanaść u zbory dokazavaj bazy. Druhaja — mientalnaść našaha hramadstva.
«Kultura nie źmianiajecca zakanadaŭstvam. Niama ŭ nas u hałavie takoha tumblera, jaki paśla pryniacca zakona pieraklučajecca — i ŭsie mužčyny rezka pierastajuć prajaŭlać znaki ŭvahi i ździajśniać charasment,
— vykazvajecca kulturołah Bahdan Markaŭ. — A kali kazać pra Biełaruś, to ŭ našym hramadstvie nizki ŭzrovień pravavoj kultury, i nie fakt, što kali zakon budzie pryniaty, jaho buduć prytrymlivacca subjekty ckavańnia.
Zakon pryviadzie da nieźličonaj kolkaści biespadstaŭnych abvinavačańniaŭ. Z hetym sutykajucca krainy, dzie raźvita zakanadaŭstva pa supraćdziejańni charasmentu, — naprykład, Złučanyja Štaty Amieryki, Izrail ci Ispanija. Tam ludzi siadajuć na realnyja terminy za časta niedakazalnyja rečy».
«Pieravažna buduć skardzicca žančyny. Mužčyny naŭrad ci pojduć u sud i skažuć: voś, heta žančyna mianie damahałasia. U nas tak nie pryniata. I heta budzie sparadžać toj ža seksizm, tolki ŭžo ŭ dačynieńni da mužčyn», — dadaje Alina Kuryckaja.
«I jak vy źbirajeciesia fiksavać fakty parušeńnia ŭ publičnaj prastory? Pastavicie kamiery, budziecie arhanizoŭvać družyny pa etycy, jakija buduć chadzić i sačyć, kab nichto nie prystavaŭ ni da koha i nie stroiŭ vočki?» — zadajecca pytańniem Bahdan Markaŭ.
Jašče adzin arhumient u padtrymku pazicyi «suprać» — i ŭ Pracoŭnym, i ŭ Administracyjnym kodeksie ŭžo jość artykuły, jakija abaraniajuć prava čałavieka na niedatykalnaść. Navošta jašče asobny zakon, kali možna abmiežavacca raźvićciom karparatyŭnaj kultury? Usio ž taki fakty charasmentu čaściej zdarajucca ŭ pracoŭnaj śfiery.
Nastaśsia Krasoŭskaja ŭ adkaz zaŭvažaje: nie kožnaja kampanija pahadzicca prapisvać takija normy ŭ kantrakcie. Inšy važny momant — zakon zdymie strach z achviaraŭ.
«Ludzi bajacca pryznacca, što jany stali achviarami charasmentu. A heta źmianšaje kolkaść adsotkaŭ u statystycy i nie daje zrazumieć realnuju situacyju.
U naš čas achviary navat mohuć ličyć, što heta jany vinavatyja ŭ zdareńni, što heta jany niejak nie tak vyhladali, nie toje rabili. Takija kamientary byli ŭ spravach z Vajnštejnam, aktrysam kazali: «Što vam nie žyłosia? Rolu dali, hrošy zapłacili, skažycie «dziakuj». Heta nienarmalnaja reakcyja.
Achviary bajacca hańbavańnia, i prablema zamoŭčvajecca».
Jak pracuje kłub «DysKUT» i što za pryz čakaje pieramožcu debataŭ
Debaty ŭ kłubie prachodziać u hulniavym farmacie. Dałučycca moža luby achvotny. Pazicyja, jakuju ŭdzielniki abaraniajuć, vybirajecca šlacham losavańnia, tamu moža nie supadać ź ich sapraŭdnymi žyćciovymi pohladami. U vystupoŭcaŭ jość tydzień, kab padrychtavacca — sabrać arhumienty, abmierkavać svaje tezisy ź mientarami i trenieram.
«Mnie padajecca, u Biełarusi jość kryzis kłasičnaj publičnaj prastory, i takija, navat hulniavyja, debaty napaminajuć nam pra siłu słova, siłu dyskusii, pavahu adzin da adnaho, — ličyć kaardynatar debatnaha kłuba «Dyskut» Źmicier Hamieza. —
Dyskusija pieratvaraje voraha ŭ apanienta. A što čaściej byvaje ŭ fejsbuku? Ludzi abražajuć adzin adnaho, zamiest taho kab razmaŭlać».
Na debatach moładź abmiarkoŭvaje vostryja temy: śmiarotnaje pakarańnie, upłyŭ prostych ludziej na palityku. Na nastupnaj hulni, naprykład, apanienty buduć vyśviatlać, što dla nas nacyjanalnyja hieroi — kulturnaja lehienda, histaryčnaja pamiać ci ideałahičny resurs, jaki vykarystoŭvajuć palityčnyja siły.
Pieramožcu debataŭ abirajuć siabry žury. Heta kulturołah i publicyst Maksim Žbankoŭ, prajektnaja mieniedžarka arhanizacyi narodnaj adukacyi «ABF» Julija Mickievič i fiłosaf i kiraŭnica kancentracyi «Etyka, palityka i hramadstva» ŭ ECLAB Volha Šparaha. Krytery acenki žury — łahičnaść, infarmatyŭnaść, rytoryka, kultura dyskusii i chranamietraž.
U kłubie ŭžo prajšli adboračnyja hulni. Finał adbudziecca ŭ śniežni. Pryzam dla kamandy-pieramožcy stanie stažyroŭka pa lidarstvie za miažoju. Za druhoje i treciaje miesca ŭdzielniki atrymajuć u padarunak kursy ŭ «ABF» i ECLAB.
DysKUT — heta prajekt niekalkich niedziaržaŭnych arhanizacyj: EPramova, Hiendarnaja kancentracyja ECLAB, Zadzinočańnie Biełaruskich studentaŭ, Aktyŭnym być fajna, Maršyruj, Dzietka, i hramadski ruch «Dzieja».
