Dyk što heta za chvaroba? Karyjes zuboŭ. Pavodle dadzienych Suśvietnaj arhanizacyi achovy zdaroŭja, na jaho chvarejuć 93 adsotki nasielnictva Ziamli.
Karyjes (łac. Caries — 'hnijeńnie') — składany patałahičny praces, jaki pavolna praciakaje ŭ ćviordych tkaninach zuba i raźvivajecca ŭ vyniku kompleksnaha ŭździejańnia niespryjalnych faktaraŭ.
Jakija simptomy karyjesu?
- bialosa-žoŭtyja abo ciomnyja plamy na pavierchni zuba — heta treba rasceńvać jak pieršyja prykmiety karyjesu;
- zub adčuvalny, h. zn. reahuje bolem na haračaje i chałodnaje, na kisłaje i sałodkaje; bol źjaŭlajecca pry razbureńni emali i raspaŭsiudžvańni pracesu na rychłuju tkanku zuba — pulpu.
Jakija pryčyny karyjesu?
Bolšaść daktaroŭ schilajucca da dumki, što asnoŭnaj pryčynaj raźvićcia karyjesu źjaŭlajecca zubny nalot (zubny kamień), u im nazapašvajucca mikroby, jakija siłkujucca cukram i pradukujuć kisłatu, jakaja razburaje emal zuba. Heta adkryvaje šlach mikrobam ŭhłyb tkanin zuba. Paśla paškodžańnia emali paškodžvajecca i dencin, jaki znachodzicca pad joj.
Stvareńniu zubnoha nalotu spryjajuć:
- užyvańnie cukroŭ, miodu, a taksama praduktaŭ z muki;
- niedastatkovaja hihijena paražniny rota;
- praca va ŭmovach mocnaj zapylenaści.
Ryzyka raźvićcia karyjesu ŭźnikaje pry złoŭžyvańni prysmakami, nienaležnym dohladzie za zubami, najaŭnaści nielečanych chvorych zuboŭ. Maje značeńnie taksama spadčynnaść.
Jakaja prafiłaktyka karyjesu?
Ličycca, što asnovaj prafiłaktyki źjaŭlajecca rehularnaja čystka zuboŭ, 2 razy na dzień: ranicaj i ŭviečary paśla jady, a taksama pałaskańnie paśla ježy i sałodkaha pićcia.
Ale niekatoryja daktary ličać takija častyja čystki jak minimum bieskarysnaj, abo navat škodnaj praceduraj (asabliva kali zuby čyścić zanadta doŭha, z mocnym naciskańniem i žorstkaj ščotkaj) i schilajucca da taho, što hałoŭnaje — heta dobraja spadčynnaść. Kali jaje niama, to nijakija hihijeničnyja pracedury nie daduć naležnaha efiektu.
Nieabchodna 2 razy na hod naviedvać stamatołaha, jaki prakantraluje stan połaści rota. Važna taksama karystacca zubnoj nitkaj.
Vynikovaj ličycca prafiłaktyka z dapamohaj ftoru. Daktary vitajuć vykarystańnie zubnych past z ftoram, jakija spryjajuć ŭmacavańniu emali zuba. Ale vykarystańnie past z ftoram patrabuje kantrolu ŭ stamatołaha, bo zališak ftoru taksama moža vyklikać zachvorvańnie zuboŭ. Ftaravańnie soli i vady (u miascovaściach, dzie fiksujecca niedachop ftoru) taksama papaŭniaje deficyt ftoru ŭ arhaniźmie, što dobra adbivajecca i na stanie zuboŭ. Pry nieabchodnaści zuby možna pakryć łakam abo hielem, jakija źmiaščajuć ftor. Vykarystańnie tabletak z ftoram niemetazhodna.
Časam pravodzicca pakryćcio raskolin abo barozdak na emali admysłovym sastavam, jaki pieraškadžaje traplańniu ŭ ich bakteryj i raźvićciu karyjesu.
Jakija ŭskładnieńni karyjesu mahčymyja?
Źjaŭleńnie bolu pry karyjesie — heta ŭžo poźni simptom, jaki patrabuje nieadkładnaha ŭmiašańnia.
Raspaŭsiudžvańnie karyjesu uhłyb zuba spryjaje infikavańniu pulpy zuba, kości, a taksama prydatačnych pazuch nosa, miakkich tkanin. Sam zub moža być niezvarotna zhubleny, nastupstvam čaho moža być patałohija inšych zuboŭ i ciažkaści pry žavańni.
Jak možna palehčyć zubny bol?
Dapamoha mahčymaja tolki ŭ stamatołaha. U jakaści srodku, jaki časova palahčaje bol, možna vykarystać luby typovy bolepatolny srodak. Niekatoryja ličać, što dapamahaje i mocnaje raścirańnie akupunkturnaj kropki na vonkavym krai nohcievaha łoža ukazalnaha palca, a taksama chałodnaja prymočka na ščaku z chvoraha boku. Byvaje, časova dapamahaje pałaskańnie rota harełkaj.
Bolepatolnyja srodki, jakija źmiaščajuć aśpiryn, pavialičvajuć kryvaciečnaść, što niepažadana pry lačeńni i vydaleńni zuba. Dzieciam aśpiryn nie rekamiendujecca naohuł.
Jak lečycca karyjes?
Stamatołah dobra ačyščaje karyjoznuju połaść. Byvaje, nieabchodna zrabić abiazbolvańnie. Paśla ačystki karyjoznaj paražniny zakładvajucca płomby. Płomby nie pavinny vyklikać adčuvańnia inšarodnaha cieła ŭ zubie.
Vybirajcie: karyjes ci paradantoz?
Paradantoz — heta chvaroba dziosnaŭ, jakaja pryvodzić da raschistvańnia i vypadzieńnia zuboŭ, časta całkam zdarovych.
Cikavy fakt: tyja, u kaho mocnaja schilnaść da karyjesu, nie chvarejuć na paradantoz, i naadvarot, tyja, chto maje schilnaść da paradantozu, mohuć nie bajacca karyjesu. Heta chvaroby-antahanisty.
Ci možna strymać raźvićcio karyjesu pry dapamozie dyjet, zdarovaha charčavańnia, paźbiahańnia cukru dy vuhlavodaŭ?
Praktyčna vielmi składana. Mnohija śpiecyjalisty źviazvajuć šyrokuju raspaŭsiudžanaść karyjesu z asablivaściami charčavańnia ŭ sučasnym śviecie: ježa stała miakkaj, u joj utrymlivajecca mnoha cukroŭ, vuhlavodaŭ. Ale źmianić sposab charčavańnia vielmi niaprosta, i niama daśledavańniaŭ, jakija b paćviardžali, što pierachod na syruju hrubuju ježu, viehanstva, syrajadzieńnie ci inšyja padobnyja dyjety dapamahajuć paźbiehnuć karyjesu.
