Hod tamu pietycyju z zaklikam «zakanadaŭča zabaranić vykarystoŭvańnie žyvioł u cyrku» raźmiaścili na sajcie internet-pradstaŭnictva prezidenta Ukrainy, a dniami stała viadoma, što Dziaržduma Rasii na lipień zapłanavała razhlad zakonaprajekta ab adkaznym abychodžańni z žyviołami, jaki ŭ tym liku prapanuje zabaranić pierasoŭnyja cyrki ź imi. A što ŭ nas?
Zoaabaronca Ludmiła Łahinoŭskaja: «Bolšaść biełarusaŭ nie bačyć u hetym prablemy»
Biełaruskija «zialonyja» nie tolki zajmajucca tematyčnymi hrupami dy sajtami, ale i dasyłajuć listy ŭ dziaržaŭnyja orhany dy pravodziać akcyi. Moža, chto zhadaje adzin z apošnich hučnych pierformansaŭ: letaś aktyvisty ruchaŭ «Ekałahičny pošuh» i «Cana žyćcia» stali kala hałoŭnaha ŭvachodu ŭ Biełdziaržcyrk z płakatami «Vašy zabavy — ich pakuty», «Nie byvaje dresury biez pabojaŭ» i hetak dalej. A Centr etyčnych adnosin da pryrody źviarnuŭsia ŭ Ministerstva kultury i va ŭsie ajčynnyja cyrki z aficyjnymi listami z prośbaj ab pierahladzie kancepcyi cyrkavych pradstaŭleńniaŭ takim čynam, kab vyklučyć numary z dresiravanymi žyviołami.
Fota: greenbelarus.info.
Vidavočna, što inicyjatyvy nijakich vynikaŭ nie dali. Tak, z maja ŭ tym ža Biełdziaržcyrku idzie novaja prahrama «Niebylica», dzie miadźviedzi i sabaki katajucca na bujvałach, jak na taksi, a kazły skačuć adzin pra adnaho, byccam zaviedzienyja.
Prahrama «Niebylica», fota: circus.by.
Dyrektar Centra etyčnych adnosin da pryrody Ludmiła Łahinoŭskaja raskazała «NN», što na ich listy, jakija byli adasłany ŭ 10 biełaruskich cyrkaŭ i asobna ŭ Ministerstva kultury, adkazaŭ tolki Homielski dziaržaŭny cyrk:
«Dyrekcyja cyrka paličyła našu prapanovu ledź nie ździekam. Na ich pohlad, admovicca ad žyviołak u cyrkach — heta varjackaja ideja, bo takija pradstaŭleńni źjaŭlajucca častkaj našaj postsavieckaj kultury, ad jakoj jany nie źbirajucca admaŭlacca. Ź ministerstva ž pryjšła standartnaja adpiska pra toje, što zaraz abmiarkoŭvajecca prajekt zakona ab abychodžańni z žyviołami, i naša prapanova nibyta budzie tam ŭličanaja».
Ale Ludmiła skieptyčna hladzić na toje, što ŭ zakanadaŭstvie pa hetaj temie niešta źmienicca:
«Dla taho, kab adbylisia minimalnyja reformy, pavinna isnavać mocnaje hramadskaje mierkavańnie, aktyvizm. Adnak bolšaść našych ludziej spakojna naviedvajuć cyrki, dla ich u hetym niama nijakich prablem. Chvalujucca za žyvioł tolki zoaabaroncy i bolš-mienš nieabyjakavyja ludzi — heta vielmi maleńki adsotak ad ahulnaj kolkaści nasielnictva. Tamu ja nie dumaju, što niešta ŭ našaj krainie ŭ bližejšyja hady źmienicca: na žal, my adstałyja ŭ takich momantach».
Nie vieryć spadarynia Łahinoŭskaja i ŭ toje, što da mižnarodnaj kampanii pa zoabaronie na vykarystoŭvańnie žyvioł u cyrkach dałučycca i Rasija z Ukrainaj, bo, na jaje pohlad, u pieršaj krainie na fonie mocnaj cyrkavoj industryi panuje karupcyja, a va Ukrainie taja ž samaja sietka delfinaryjaŭ «Nema», naprykład, prynosić dziaržavie zanadta dobryja hrošy, kab ad jaje admaŭlacca.
Deputat Juryj Darahakupiec: «Dzie fakty, jakija b demanstravali, što ŭ biełaruskich cyrkach z žyviołami abychodziacca drenna?»
U novym zakonaprajekcie «Ab abychodžańni z žyviołami», jaki znachodzicca na abmierkavańni ŭžo nie pieršy hod i kančatkovy varyjant jakoha nijak nie mohuć pryniać, jość asobny punkt pra žyvioł, što vykarystoŭvajucca ŭ kulturnaj dziejnaści: u zaaparkach, cyrkach, pry praviadzieńni masavych mierapryjemstvaŭ dy vytvorčaści filmaŭ. U 17-m artykule zakona havorycca, što dresiroŭka źviaroŭ dapuskajecca «pry ŭmovie zachavańnia zaatechničnych, zaahihijeničnych i vieterynarna-sanitarnych normaŭ i praviłaŭ u adpaviednaści ź bijałahičnymi i indyvidualnymi asablivaściami, a taksama pry zachavańni ahulnych patrabavańniaŭ pa abychodžańni z žyviołami». Adno z takich patrabavańniaŭ nie dapuskaje prymianieńnia prystasavańniaŭ, jakija ciahnuć za saboj pryčynieńnie škody zdaroŭju žyvioł. Za parušeńnie zakona praduhledžvajecca jak administratyŭnaja, tak i kryminalnaja adkaznaść.
Adnak chto toje dakaža, kali źbićcio ŭmoŭnaha tyhra adbudziecca ŭ začynienaj ad čužych vačej ustanovie? Tak, u 2014 hodzie dla mnohich stała šokam apublikavanaje aktyvistkaj arhanizacyi pa abaronie pravoŭ žyvioł «Vita» videa z-za kulisaŭ ruskaha cyrka, dzie dresiroŭščyki bjuć małpaŭ na repietycyi. Paśla skandału jany spakojna praciahnuli pracavać u inšych cyrkach. U Biełarusi takich hučnych vypadkaŭ pakul nie było, i heta dla niekatorych čynoŭnikaŭ — asnoŭny arhumient, čamu adsutničajuć padstavy dla poŭnaj zabarony na cyrkavych žyvioł.
Za kulisami cyrka.
Staršynia kamisii pa žyllovaj palitycy i budaŭnictvie, deputat Pałaty pradstaŭnikoŭ Juryj Darahakupiec, adkazny za padrychtoŭku zakonaprajekta «Ab abychodžańni z žyviołami», ličyć, što bolšaść abvinavačvańniaŭ i pretenzij biełaruskich zoaabaroncaŭ absalutna hałasłoŭnyja:
«Jany chočuć zabaranić žyvioł u cyrkach, ale čamu? Dzie chacia b adzin fakt, što im tam drenna? Vy bačyli heta na svaje vočy? Dajcie nam fakty — tady my zmožam raźbiracca i karać vinavatych. Pakul ža ŭsio, što kryčać aktyvisty, — heta papulizm. Zdajecca, jany majuć z hetaha materyjalnuju vyhadu, pry hetym zusim nie dumajučy pra samich žyvioł ci pra biełaruskich dziaciej, jakija lubiać hladzieć na vystupy źviaroŭ».
Deputat śćviardžaje, što mienavita zoaabaroncy vinavatyja ŭ tym, što da hetaha času kančatkova nie pryniaty zakon dla bratoŭ našych mienšych: «Jany niezadavolenyja kožnaj novaj redakcyjaj i byccam nie razumiejuć, što na kožny vypadak žyćcia napisać zakon niemahčyma — dla hetaj mety buduć vydavacca padzakonnyja akty. Mnie zdajecca, pry žadańni možna było b hadoŭ dziesiać tamu pryniać adpaviedny zakon i ŭžo nad im pracavać, źmianiać jaho, a nie abmiarkoŭvać abstraktnyja rečy».
Televiadučaja Hanna Bond: «Ludzi — sami źviery, jakim padabajucca žorstkija šou»
Z kiraŭnictvam hałoŭnaha biełaruskaha cyrka (Biełdziaržcyrka) pres-słužba nas tak i nie źviazała, tamu my vyrašyli ŭziać kamientar pa hetaj temie ŭ Hanny Bond, jakaja mieła da jaho niepasrednaje dačynieńnie. Viadomaja televiadučaja raniej pracavała ŭ cyrku: tudy jaje pryvioŭ były muž Siarhiej — syn «karalevy cyrka» Taćciany Bandarčuk. Za hady pracy ŭ hetaj śfiery Hanna paśpieła pabyvać i asistentkaj kłoŭna, i pamočnicaj iluzijanista, vystupała na kaniach.
Siarhiej Bandarčuk i Hanna Bond, fota: vk.com.
«Ja šmat hastraliravała z roznymi cyrkami i artystami. Dumaju, kožny z nas razumieje, čaho varta padparadkavać žyviołu, niachaj heta budzie miadźviedź, tyhr ci koń. Biezumoŭna, heta patrabuje pakornaści. Ci sutykałasia ja ŭ cyrku z hvałtam? Heta ja kamientavać nie budu. Dumaju, hledačy sami nieadnarazova bačyli niekatoryja momanty kiravańnia žyviołami na maniežy. Jak čałaviek, jaki staleje i jaki vydatna viedaje śviet artystaŭ, ja liču, što ŭ hetaj spravie nielha rezka ŭziać i niešta zabaranić. Da takoha rašeńnia treba prychodzić pastupova i pa-čałaviečy: isnujuć cyrkavyja dynastyi, jakija bolš za stahodździe viaduć svaje tradycyi, absiakać heta na korani nielha. Tym nie mienš, adnojčy my musim pryjści da taho, kab vyvieści žyvioł z takoha mastactva, jak cyrk. Praŭda, spačatku kožny z nas pavinien pačać sa svaich talerak: admovicca ad miasa, naprykład. Tady možna budzie kazać pra niejki humanizm. Ja, darečy, dva tydni nie ŭžyvaju miasa i adčuvaju siabie kudy viesialejšaj i badzioraj», — kaža Bond.
Praŭda, Hanna nie ŭpeŭnienaja, što ŭ ludziej chopić toj samaj čałaviečnaści, kab niešta źmianić:
«Akramia cyrkaŭ z žyviołami, u śviecie šmat rečaŭ, dzie hvałt užyvajuć i ŭ dačynieńni da ludziej: padrychtoŭka da Alimpijad, balet i hetak dalej. I ludzi sami addajuć hrošy za ŭsie žorstkija šou: kab pahladzieć, jak z vyšyni zryvajecca himnastka ci niechta pakutuje. Na moj pohlad, ludzi sami i jość źviery. Pačnicie ź siabie, a potym užo raźbirajciesia z mastactvam».
