Nahadajem, što vy možacie čytać «Našu Nivu» i łacinkaj
My stvaryli viersiju «Našaj Nivy» łacinkaj: ad 2023 hoda kožny z vas moža vybirać, čytać «Našu Nivu» kirylicaj ci łacinicaj. Tak było da 1912 hoda, tak budzie paśla 2023-ha.
08.09.2023 / 23:03
Jak čort kryža, tak čarnasociency bajacca biełaruskaj kultury i asabliva biełaruskaj łacinki. Na siońnia tema pierachodu na łacinku niasvoječasovaja: nie toje hałoŭnaje. Ale biełarusam važna zachavać i hetuju častku našaj tradycyi i pieradać jaje nastupnym pakaleńniam. Voś čamu my stvaryli viersiju «Našaj Nivy» łacinkaj: ad siońnia kožny z vas zmoža vybirać, čytać «Našu Nivu» kirylicaj ci łacinicaj.
Tak było da 1912 hoda, paśla ź finansavych i praktyčnych mierkavańniaŭ pierajšli na adziny, kiryličny varyjant. Ale siońniašnija internet-technałohii dazvalajuć lohka i tanna zrabić advarotnaje.
Knopki pieraklučeńnia na łacinku znachodziacca źvierchu sajta, a taksama kala błoka z apytańniami, i ŭ desktopavaj, i ŭ mabilnaj viersijaj.
Łacinka razam z kirylicaj i arabicaj — tradycyjnyja biełaruskija pravapisy. Biełarusy aktyŭna vykarystoŭvali łacinku z XVII stahodździa. Joju pisali Janka Kupała, Vincent Dunin-Marcinkievič, Francišak Bahuševič.
Na joj vydavałasia «Mužyckaja praŭda» Kastusia Kalinoŭskaha, a taksama niejki čas «Naša Dola» i «Naša Niva». Za čatyry stahodździ svajho isnavańnia jana mieła niekalki varyjantaŭ. Apošni ź ich, aficyjny, užyvaŭsia na haradskich pakazalnikach dy schiemach minskaha mietro. Hety varyjant łacinki byŭ pryniaty ŭ 2009 hodzie biełaruskaj Akademijaj navuk dy zaćvierdžany AAN.
Łacinka «Našaj Nivy» aryjentujecca na kłasičny jaje varyjant, jaki vykarystoŭvaŭsia ŭ XX stahodździ. Teksty pieravodziacca na łacinku z dapamohaj ałharytmu aŭtamatyčnaha pieravodu, raspracavanaha na asnovie korpusa sučasnaj biełaruskaj movy. Vializnaja padziaka biełarusam-prahramistam.
Prablemnaje miesca — pieradača ŭłasnych imion. Na pravilnaj biełaruskaj łacincy jany majuć zastavacca niaźmiennymi, jak u movie-aryhinale: Shakespeare, Zelensky, Biden. Ale aŭtamatyčny łacinizatar pieradaje ich u adpaviednaści ź ich hučańniem: Šekśpir. Zialenski, Bajden (zrešty, takoje taksama pryniata ŭ niekatorych movach, prykładam, u łatyšskaj). Ale, spadziavajusia, vy nam darujecie hetuju niepaźbiežnaść: my nie ŭ siłach sami zrabić vializnuju bazu imion, hetaja zadača pad siłu tolki vialikaj instytucyi, funkcyjanalny łacinizatar u svabodnaj Biełarusi budzie adnoj z zadač Akademii navuk.
Naš łacinizatar dastupny ŭsim, možacie karystacca.
I — čytajcie. Čytajcie kirylicaj, čytajcie łacinkaj, čytajcie pa-rusku. Budziem udziačnyja za danaty praz «Patreon» na pracu «Našaj Nivy».
Ciapier na sajcie publikujucca kala 2100 artykułaŭ za miesiac, my pracujem taksama ŭ telehramie, instahramie, tyktoku, jutubie. Jakasnaje i apieratyŭnaje vydańnie na biełaruskaj movie — heta toje, što my robim, kab na rodnaj movie čytali, pisali (pišycie redaktaru, pakidajcie kamienty). I pierakazvajcie, što piša «Naša Niva», tym, chto siońnia nie moža jaje čytać.