Беларусь была калоніяй Расіі? А вось і не
На фоне ўсіх апошніх падзей у рэгіёне можна пачуць заклікі разглядаць агрэсіўныя дзеянні Расіі ў адносінах да Беларусі і Украіны праз прызму каланіялізму. Маўляў, Расія — імперыя, і, адпаведна, Беларусь і Украіна — калоніі, якія пацярпелі і церпяць ад яе дзеянняў. Але ці сапраўды гэта так? — ставіць у фэйсбуку пытанне Максім Маханькоў.
30.08.2023 / 00:02
Помнік Багдану Хмяльніцкаму быў пастаўлены ў Кіеве ў 1888 годзе, за часамі Расійскай Імперыі, на 900-годдзе Хрышчэння Русі
Мне здаецца, што людзі, якія гавораць пра каланіялізм у нашым кантэксце, маюць высакародную мэту — патлумачыць міжнароднай супольнасці, праз зразумелыя ёй паняцці і канцэпцыі, агрэсіўную і захопніцкую ролю Расіі ў рэгіёне. А таксама стаць часткай зразумелага і папулярнага на Захадзе дыскурсу.
Але, скажу шчыра, аналогіі тут кульгаюць. Беларусь (як і Украіна) не была калоніяй Расіі ў класічным сэнсе гэтага слова. Нам будзе вельмі цяжка «прадаць» міжнароднай супольнасці гэтую тэму так званага каланіялізму ў адносінах да Беларусі і Украіны (асабліва Украіны) з боку Расійскай імперыі.
У розных краінах у розныя часы існавалі розныя формы палітычнай і эканамічнай залежнасці, дамінавання і падпарадкавання.
І не кожная форма залежнасці, дамінавання і падпарадкавання з'яўляецца каланіялізмам.
Калі мы гаворым пра каланіялізм, то для яго характэрны дакладны падзел на метраполію і калоніі. Нічога падобнага не існавала паміж «ядром» Расійскай імперыі і Беларуссю / Украінай. Расійская імперыя не лічыла беларускія землі калоніяй, а ўспрымала іх як частку метраполіі.
Пра Украіну я ўвогуле маўчу — значная частка ўкраінскай эліты ўдзельнічала ў будаўніцтве гэтай імперыі, і яны сябе ніколі не лічылі «інородцамі» ці калоніяй.
Наступны момант: заходнія землі Расійскай імперыі (Польшча, краіны Балтыі, Украіна, Беларусь) у сваім сацыяльна-эканамічным і культурным развіцці значна апярэджвалі так званае «рускае ядро» Расійскай імперыі. Па ўсіх паказчыках: і ўзровень пісьменнасці, і тэхналогіі сельскай гаспадаркі, і многае-многае іншае.
Нават індустрыялізацыя ў Расійскай імперыі пачалася ў Польшчы і на Данбасе. Якая ж імперыя будзе праводзіць індустрыялізацыю ў «калоніях»?
Дык, можа, яны і не былі «калоніямі» ў класічным сэнсе гэтага слова? Можа там была нашмат больш складаная мадэль падпарадкавання?
Калі ўжо мы і хочам дастукацца да міжнароднай супольнасці, і прыводзіць нейкія зразумелыя ім аналогіі, то мы былі для Расіі тым, чым былі Уэльс ці Шатландыя для Англіі.
Так, ва Уэльсе і Шатландыі таксама агрэсіўна насаджаліся англійская мова, парадкі, англійскае права і г. д. Руйнаваўся мясцовы лад і парадкі. Але яны не былі калоніямі. Як не была калоніяй і Беларусь.
Чытайце таксама: