«Jak pisaŭ kardynał Ryšeljo, ciarpieńniem možna ŭsio pieraadoleć». Jašče trochi mudraści ad Andreja Skurko
«Ja ciešusia i hanarusia Andrejem, što jon tam nie čeźnie, a praciahvaje pracavać intelektualna. Hod tamu ŭ karcary raspačaŭ knižku pra mašynki. A ciapier piša takija reziume pračytanaha, što nie sastupajuć jaho raniejšym artykułam», — napisała žonka palitźniavolenaha našaniŭca Andreja Skurko ŭ fejsbuku. I jak dokaz — čarhovyja vytrymki ź listoŭ muža.
17.05.2023 / 19:03
Dačytaŭ bijahrafiju kardynała Ryšeljo, jość para siužetaŭ navat, źviazanych z nami. Naprykład, jaho baćka chavaŭsia ŭ Rečy Paspalitaj ad kryminalnaha pieraśledu na radzimie (kahości zarezaŭ).
U Krakavie jon paznajomiŭsia z Hienrycham Vałua, karalom-niaŭdalicam. I toj jaho zabraŭ z saboj, kali ŭciakaŭ u Paryž.
Jak Ryšeljo ŭmiešvaŭsia ŭ palityku Rečy Paspalitaj i navat pačaŭ vajnu z Rasijaj
Sam kardynał Ryšeljo inśpiravaŭ, akazvajecca, Smalenskuju vajnu 1632—1634 hadoŭ. Jamu treba było, kab šviedski karol Hustaŭ II Adolf «pieraklučyŭsia» z vojskam na zmahańnie z aŭstryjcami i ispancami ŭ Niderłandach (u ramkach Tryccacihadovaj vajny, jakaja tady išła). A Hustaŭ Adolf vajavaŭ z Žyhimontam III u toj čas. I Ryšeljo adpraviŭ pasolstva ŭ Varšavu, kab damovicca pra zamireńnie pamiž Šviecyjaj i Rečču Paspalitaj (vajavali ž jany ŭ tym liku i za šviedski tron, jakoha damahaŭsia Žyhimont III) — i tym samym «raźviazać ruki» Hustavu Adolfu.
Adnačasova, kab zusim užo nadziejna zabiaśpiečyć Šviecyi mir z hetaha boku, Ryšeljo adpraviŭ (pad vyhladam handlovaj misii) pasolstva da cara Michaiła Fiodaraviča, kab uhavaryć jaho parušyć Dyvulinski mir 1618 hoda i napaści na Reč Paspalituju…
Tak što Smalenskaja vajna vyhladaje epizodam Tryccacihadovaj takim čynam. Cikava, što ŭ joj katalicki kardynał Ryšeljo stajaŭ na baku pratestantaŭ. Dyj francuzskim pratestantam jon, razburyŭšy ich krepaści (u pryvatnaści, La-Rašel, apisanuju ŭ «Troch muškieciorach» Dziuma), pakinuŭ svabodu vieravyznańnia i nie pryciaśniaŭ. Taksama ŭ jaho časy ŭ Francyi nie było inkvizicyi.
Iržaŭ jak koń
Jašče ŭ Ryšeljo byli svaje dziŭnoty psichičnaha charaktaru. Jon, zvyčajna taki sabrany, racyjanalny, cviarozy, časam «biehaŭ pa pakoi i ržaŭ jak koń».
Žyŭ jon adzin i trymaŭ mnoha katoŭ, jakich vielmi lubiŭ. Zachavalisia ich mianuški: Fienimor, Hazieta, Lucyfier, Piram, Tysbe, Suliz, Sierpale, Rubis, Lodaiska. Apošniuju pryvieźli kardynału z Rečy Paspalitaj. Mianuška dziŭnaja. Moža, Ludavika? Choć, vidać, paaścierahlisia b nazyvać kotku imieniem dziejnaha karala Francyi:)
Składanyja pačućci z karalom
Ź Ludovikam CHIII u Ryšeljo taksama byli dziŭnyja adnosiny: jany časam ciarpieć adzin adnaho nie mahli, ale ŭsimi najbolšymi dasiahnieńniami byli abaviazanyja sumiesnaj pracy.
Ludovik kampleksavaŭ, što krainaj kiruje kardynał, i čas ad času nie piarečyŭ zmovam suprać Ryšeljo. A toj časam, chadzili takija čutki, padsyłaŭ da karala kachanak (i kachankaŭ), kab špijonili za im.
Jašče byŭ momant, kali ŭ časie vajny ispancy išli na Paryž, i Ryšeljo ŭžo nie viedaŭ, što rabić, i skłaŭ ruki. I tady karol litaralna ŭźniaŭ i natchniŭ paryžanaŭ, i voraha ŭdałosia raźbić.
Jašče spadčynaj palityki Ryšeljo źjaŭlajecca Bielhija, jakuju stvaryli jak bufiernuju terytoryju pamiž Hałandyjaj i Francyjaj.
Što da spadčyny jak takoj, to kardynał za žyćcio naźbiraŭ bahaccie, ekvivalentnaje 15 tonam zołata.
I trochi mudraści
…U nas usiu noč i z ranicy išoŭ doždž. Abiacali śnieh, ale pakul adčuvańnie skarej letniaje — nadvorje takoje było ŭ minułym červieni pa adčuvańniach. Kolki prajšło času i kolki ŭsiaho zdaryłasia:)
Jak pisaŭ kardynał Ryšeljo, ciarpieńniem možna ŭsio pieraadoleć. Nie sumujcie, kali łaska. Usio budzie dobra-dobra.
Čytajcie taksama:
«Jak raniej nie budzie. Budzie lepiej». Pradajecca mierč z natchnialnymi cytatami Andreja Skurko
Andrej Skurko: My zrazumieli vartaść zvyčajnych, zdavałasia b, rečaŭ i źjaŭ