Ukaz pra «kamisiju pa viartańni» skłali tak, kab jon ničoha nie harantavaŭ. Voś što heta dakazvaje
Na hetym tydni ŭkazam Łukašenki była stvorana kamisija dla achvotnych viarnucca na radzimu. Praŭładnyja SMI padajuć heta jak krok nasustrač tym, chto źjechaŭ pa palityčnych matyvach. Ale rašeńni kamisii nie dajuć nijakaha imunitetu. Jakija prabieły jość va ŭkazie i čamu źviartacca ŭ takuju kamisiju niebiaśpiečna, «Našaj Nivie» adkazali jurysty servisu biaspłatnaj i ananimnaj jurydyčnaj dapamohi LegalHub.
10.02.2023 / 16:37
Kałaž sa skrynšotaŭ ANT
Hramadzianie i zvaroty
U kamisiju, zhodna z punktam 2 ukaza, mohuć źviarnucca hramadzianie, jakija:
- učynili ŭ pieryjad z 01.01.2020 da ŭstupleńnia ŭ siłu hetaha ŭkaza administracyjnyja pravaparušeńni abo złačynstvy, źviazanyja sa značnymi hramadska-palityčnymi padziejami ŭ krainie;
- aścierahajucca viartańnia ŭ Biełaruś u suviazi sa svaim mahčymym dačynieńniem da ździajśnieńnia takich pravaparušeńniaŭ.
«Užo na hetym etapie ŭźnikaje pytańnie, jakija administracyjnyja pravaparušeńni i złačynstvy «źviazany sa značnymi hramadska-palityčnymi padziejami»: niama nijakich aznačeńniaŭ, kryteryjaŭ i pieralikaŭ.
Navat kali dapuścić, što katehoryja pravaparušeńniaŭ hramadzianinu zrazumiełaja, nie jasna, navošta raspaŭsiudžvać usiu hetuju praceduru na bolšuju častku administracyjnych pravaparušeńniaŭ (a ŭ šerahu vypadkaŭ — i na złačynstvy), pa jakich i tak užo skončylisia terminy daŭniny. Nijakija pakarańni za ich na hramadzianina ŭ lubym vypadku nakładzieny być nie mohuć», — tłumačyć juryst.
U punktach 3 i 4 ukaza apisvajecca, što ŭ zvarocie, akramia ŭkazańnia asabistych danych hramadzianina i podpisu, pavinna być nastupnaja infarmacyja:
- ab pryčynach adjezdu ź Biełarusi;
- ab abstavinach, u suviazi ź jakimi, jak miarkuje hramadzianin, jaho mohuć pryciahnuć da kryminalnaj abo administracyjnaj adkaznaści;
- ab žadańni viarnucca ŭ Biełaruś;
- ab hatoŭnaści vykonvać zakanadaŭstva Biełarusi;
- ab hatoŭnaści pavažać dziaržaŭnyja simvały i tradycyi;
- ab hatoŭnaści «śviadoma i aktyŭna» vykonvać svoj hramadzianski abaviazak;
- kali razmova idzie ab učynieńni pravaparušeńniaŭ, to ab čystasardečnym raskajańni, hatoŭnaści prynieści publičnyja prabačeńni i kampiensavać uron.
Da zvarotu pavinna być prykładziena kopija dakumienta, jaki pacviardžaje asobu, i inšyja dakumienty pa žadańni aŭtara. Taksama mohuć być prykładzieny asabistyja daručalnictvy, kolkaść jakich nie abmiežavana, ale adsutničaje i jakaja-niebudź pracedura pryciahnieńnia takich paručycielaŭ.
Jurysty nazyvajuć heta simbijozam jaŭki z pakajańniem, čystasardečnaha raskajańnia i prašeńnia ab pamiłavańni.
«Adnak, u adroźnieńnie ad jaŭki z pavinnaj, praduhledžanaj KK i KPK, jakaja harantuje pry adsutnaści abciažvajučych abstavin pryznačeńnie pakarańnia nie zvyš pałovy maksimalnaha terminu, praduhledžanaha KK, zvarot nie harantuje nijakich źmiakčeńniaŭ prosta ŭ siłu samoha zvarotu.
Akramia taho, jaŭkaj z pakajańniem jano taksama pryznana być nie moža, tamu što padadziena nie naležnamu orhanu», — havorać jurysty.
Kiraŭnik kamisii hienprakuror Andrej Švied. Fota: BiełTA
Pracedura razhladu
Zvarot razhladajecca kamisijaj na praciahu dvuch miesiacaŭ z momantu pastupleńnia (pry nieabchodnaści staršynia kamisii moža pradoŭžyć termin da 3 miesiacaŭ).
Pry hetym padčas razhladu kamisija moža zapytvać nieabchodnuju infarmacyju ŭ lubych orhanaŭ, arhanizacyj i hramadzian, a taksama zaprašać pradstaŭnikoŭ orhanaŭ i arhanizacyj, SMI i lubych inšych asob na svaje pasiadžeńni.
«Nie treba zabyvać, što zvarot słužbovych asob, jak i paviedamleńni SMI, u adpaviednaści z artykułami 166, 170, 171 KPK, sami pa sabie źjaŭlajucca padstavami da zaviadzieńnia kryminalnych spraŭ (i, u adroźnieńnie ad zhadanaj jaŭki z pavinnaj, nie dajuć jakoj-niebudź palohki), — adznačaje juryst. —
Padčas zapytu toj ci inšaj infarmacyi kamisija moža paviedamić pravaachoŭnym orhanam usie źviestki sa zvarotu hramadzianina, jakija mohuć spravakavać zaviadzieńnie kryminalnaj spravy».
Rašeńnie kamisii i jaho nastupstvy
Najbolš niekankretnaja taja častka ukaza, jakaja datyčyć rašeńnia kamisii, ličać jurysty.
U punkcie 8 pryviedzieny zakryty pieralik mahčymych rašeńniaŭ kamisii (prymajecca tolki adno ź ich):
-
čałavieku skažuć, što ŭ dačynieńni da jaho na datu zvarotu ŭ kamisiju niama pačataj administracyjnaj ci kryminalnaj spravy;
-
paličać metazhodnym admianić abranuju ŭ dačynieńni da čałavieka mieru strymańnia abo zamianić jaje bolš miakkaj;
-
spyniać kryminalnuju ci administracyjnuju spravu;
-
paviedamiać hramadzianinu ab jaho pracesualnym stanie pa administracyjnaj ci kryminalnaj spravie.
«Zakrytaść pieraliku i mahčymaść pryniać tolki adno z čatyroch «rašeńniaŭ» vyhladaje dziŭnym i niełahičnym, tamu što punkty ŭ im nie ŭzajemavyklučalnyja, a šerah ź ich uvohule nie źjaŭlajecca pa svajoj sutnaści «rašeńniem», — kažuć jurysty LegalHub.
Uźnikaje šerah pytańniaŭ.
Kali nijakich spraŭ u dačynieńni da hramadzianina niama, to pra jakoje ŭ pryncypie pryniaccie rašeńnia moža iści havorka? Ci moža kamisija pryniać rašeńnie i nie infarmavać hramadzianina?
Kali niejkaja kryminalnaja sprava ŭ dačynieńni da hramadzianina jość, kamisija moža prainfarmavać jaho ab statusie, a pa pytańniach vyzvaleńnia ad adkaznaści i admienie/zamienie miery strymańnia prosta pramaŭčać?
Kali kamisija paličyła metazhodnym admianić ci zamianić mieru strymańnia, jana moža nie paviedamlać nijakuju infarmacyju ab pracesualnym stanoviščy?
Kali kamisija paličyła metazhodnym vyzvalić hramadzianina ad adkaznaści pa adnoj spravie, ale paličyła ci nie paličyła metazhodnym admianić mieru strymańnia pa inšaj spravie, jak jana moža ŭ svaim rašeńni pryniać adno rašeńnie?
«I heta tolki častka pytańniaŭ prosta łahičnaha charaktaru, jakija ŭźniknuć, kali chtości ŭsio ž źvierniecca ŭ kamisiju. Dalej uźnikaje pytańnie nakont jurydyčnaj siły i nastupstvaŭ vyšejpryviedzienych «rašeńniaŭ» kamisii».
Pa-pieršaje, va ŭsich vypadkach, akramia rašeńnia ab infarmavańni hramadzianina ab jaho pracesualnym stanoviščy pa spravie, rašeńnie kamisii sparadžaje abaviazak hramadzianina viarnucca ŭ Biełaruś na praciahu troch miesiacaŭ (navat kali jaho prosta prainfarmavali ab tym, što nijakich spraŭ u dačynieńni da jaho niama), a kali hramadzianin nie viarnuŭsia, «rašeńnie» hublaje siłu.
Adzin z členaŭ kamisii Dźmitryj Baskaŭ
«Pry hetym naohuł nie zrazumieła, jak moža stracić siłu rašeńnie ab infarmavańni pry adsutnaści ŭ dačynieńni da hramadzianina spraŭ», — kaža juryst.
Pa-druhoje, rašeńni ab metazhodnaści admieny/źmianieńnia miery strymańnia abo spynieńnia spravy/vyzvaleńnia ad kryminalnaj adkaznaści nie aznačajuć sami pa sabie admienu/źmianieńnie/spynieńnie/vyzvaleńnie.
«Kamisija tolki nakiroŭvaje rašeńni ŭ adpaviednyja orhany, jakija pavinny ich razhledzieć i paviedamić pra vyniki kamisii na praciahu troch dzion. Pry hetym, ab vynikach hetaha razhladu ni orhany, ni kamisija nie abaviazany apaviaščać samoha hramadzianina.
Bolš za toje, jakim čynam hetyja orhany mohuć razhledzieć rašeńni kamisii, nie praduhledžanaj nivodnym pracesualnym kodeksam, naohuł nie zrazumieła.
Ź jurydyčnaha punktu hledžańnia, usie hetyja rašeńni nie majuć nijakaha značeńnia ni dla sudoŭ, ni dla pravaachoŭnych orhanaŭ», — tłumačyć juryst.
Rašeńniaŭ ab źmianieńni ci admienie miery strymańnia z umovaj viartańnia hramadzianina ŭ Biełaruś KPK nie praduhledžvaje: rašeńnie prosta prymajecca ci nie prymajecca.
Anałahičnym čynam pastupajuć sa spynieńniem spraŭ ab administracyjnych pravaparušeńniach abo vyzvaleńniem ad kryminalnaj adkaznaści: nielha ŭ adpaviednym rašeńni napisać, što jano pryniata, kali hramadzianin vierniecca, ale nie pryniata, kali nie vierniecca.
Pa-treciaje, pryniaccie nazvanych rašeńniaŭ «ab metazhodnaści» abo ab adsutnaści spraŭ na momant zvarotu ničoha nie harantuje dla hramadzianina.
Va ŭkazie niama zabarony na pryciahnieńnie da adkaznaści ŭ ramkach isnujučych (i budučych) spraŭ z pryčyny rašeńnia kamisii.
«Jość tolki vielmi zybkaja ahavorka ab tym, što ŭ dačynieńni da hramadzian, jakija viarnulisia ŭ Biełaruś na praciahu troch miesiacaŭ, «pryniaccie nieabchodnych pracesualnych rašeńniaŭ pa pravaparušeńniach dapuskajecca vyklučna sa zhody hienieralnaha prakurora abo asoby, jakaja vykonvaje jaho abaviazki». Sama pa sabie farmuloŭka «nieabchodnyja pracesualnyja rašeńni pa pravaparušeńniach» pakidaje masu pytańniaŭ.
Ci adnosicca heta, naprykład, da tych pravaparušeńniaŭ, jakija byli vyjaŭleny paśla rašeńnia kamisii? Jakija pracesualnyja rašeńni ličacca nieabchodnymi, a jakija nie? A kali raptam akažacca, što kamisija rašeńnie pryniała, a asabista hienieralny prakuror byŭ suprać, jon adnaasobna moža zabiaśpiečyć pryciahnieńnie da adkaznaści hramadzianina, jaki viarnuŭsia, biez uliku mierkavańnia kamisii?
Pry lubym z adkazaŭ na ŭsie hetyja pytańni jakija-niebudź harantyi zaležać nie ad impieratyŭnych normaŭ zakanadaŭstva, a tolki i vyklučna ad voli navat nie kamisii, a hienieralnaha prakurora», — tłumačyć juryst.
Jakija vysnovy možna zrabić?
- Sam źmiest ukaza i fakt adsutnaści jakich-niebudź paŭnamoctvaŭ kamisii ŭ pracesualnych kodeksach robić jaje rašeńni nie bolš čym rekamiendacyjaj.
- Hienieralny prakuror maje paŭnamoctvy, jakija zdolny pierakreślić luboje rašeńnie kamisii, nie parušyŭšy pry hetym prapisanuju va ŭkazie praceduru. Značyć, hramadzianin, jakija pahadžajecca ŭdzielničać u hetaj pracedury, faktyčna daviaraje hetaj kankretnaj słužbovaj asobie.
- Nie vyklučana, što dziaržava vyrašyła stvaryć niekatory anałah taksama vielmi drenna pracujučaj pracedury dasudovaha pahadnieńnia ab supracoŭnictvie, jakoje zaklučajecca ŭ ramkach kryminalnaha pracesu z padazronymi/abvinavačanymi. Ale kali ŭ dasudovaj damovie adsutnaść jakich-niebudź harantyj i zaležnaść vyklučna ad voli prakurora i suda tłumačycca tym, što padazravany/abvinavačany i tak znachodzicca całkam va ŭładzie orhanaŭ kryminalnaha pieraśledu i jamu zastajecca tolki spadziavacca na dobrazyčlivaść, to ŭ vypadku z kamisijaj addacca na łasku prakurora prapanujecca ludziam, jakija majuć prastoru dla vybaru.
- Nie isnuje ŭvohule nijakaha imunitetu ad budučaha pieraśledu, u tym liku pa starych faktach, vyjaŭlenych užo paśla rašeńnia kamisii.
«Z ulikam usich vyšejzhadanych niuansaŭ, u suviazi z adsutnaściu choć niejkich harantyj, zvarot u hetuju kamisiju i, tym bolš, viartańnie ŭ Biełaruś pry lubym ź jaje rašeńniaŭ vielmi niebiaśpiečnyja i niepradkazalnyja kroki, jakija my nie rekamiendujem rabić nikomu z hramadzian Biełarusi», — padsumoŭvajuć jurysty.