Pamior Vitaŭt Kipiel
Biełaruski instytut navuki i mastactva (BINiM) paviedamiŭ, što 3 śniežnia adyšoŭ na viečny spačyn jaho šmathadovy staršynia doktar Vitaŭt Kipiel. Spadar Kipiel byŭ adnoj z klučavych fihur biełaruskaj emihracyi, jakaja zachoŭvała biełaruskaść u volnym śviecie ŭ časy isnavańnia «žaleznaj zasłony», jon adzin z tych, chto arhanizoŭvaŭ i nakiroŭvaŭ intelektualnaje žyćcio biełaruskaj dyjaspary. Jamu było 95 hadoŭ.
04.12.2022 / 04:13
Doktar Vitaŭt Kipiel kiravaŭ BINiMam na praciahu 40 hadoŭ. Jon byŭ viadomym hramadskim dziejačam, daśledčykam historyi emihracyi, hieołaham, bibłijohrafam, aŭtaram, siarod inšaha, znakamitych «Biełarusaŭ u ZŠA», a razam z žonkaj Zoraj Kipiel adzinaj na siońnia «Bibłijahrafii biełaruskaha druku na Zachadzie». Taksama jon — hanarovy siabra Biełaruskaha PEN-Centra i Sajuza biełaruskich piśmieńnikaŭ, siabra Vialikaj rady «Zhurtavańnia biełarusaŭ śvietu «Baćkaŭščyna» i inš.
Naradziŭsia Vitaŭt Kipiel 30 maja 1927 hoda ŭ siamji Jaŭchima i Maryi Kipielaŭ. Paśla aryštu baćki maci z małym synam vyjechała śledam za im u Rasiju ŭ vysyłku (Nalinsk, Kiraŭ, Aroł).
Kipieli zmahli viarnucca ŭ Minsk tolki ŭ 1942 hodzie. A ŭ 1944 hodzie znoŭ siamja była vymušanaja jechać u vyhnańnie, hetym razam na Zachad. Takim čynam, u Biełarusi Vitaŭt Kipiel pražyŭ tolki vosiem hadoŭ svajho žyćcia.
U paślavajennaj Niamieččynie Vitaŭt Kipiel skončyŭ Biełaruskuju himnaziju imia Ja. Kupały ŭ Rehiensburhu, vučyŭsia va ŭniviersitecie ŭ Ciubinhienie. U Lovienskim katalickim univiersitecie ŭ Bielhii zdabyŭ stupień doktara minierałohii. U siaredzinie 1950-ch pierabraŭsia ŭ ZŠA. U Ńju-Jorku jon ažaniŭsia z Zoraj Savionak, što stała viernaj spadarožnicaj žyćcia i adnadumcaj.
Razam Kipieli sabrali i sistematyzavali najbahaciejšuju kalekcyju emihracyjnaj biełaruskaj pieryjodyki i druku, vydadzienych na Zachadzie.
171 skrynia kaštoŭnych materyjałaŭ była pieradadzienaja na zachavańnie ŭ Ńju-Jorkskuju publičnuju bibłijateku. Hety zbor staŭ asnovaj fundamientalnaj pracy «Biełaruski i biełarusaviedny druk na Zachadzie» — nastolnaj knihi historykaŭ emihracyi i ŭsich zacikaŭlenych biełarusistykaj.
Sam Vitaŭt Kipiel doŭhi čas byŭ vykanaŭčym dyrektaram Daśledčaha centra navuki i technałohii Ńju-Jorkskaj publičnaj bibłijateki.
Z 1982 hoda dziejač zajmaŭ pasadu staršyni adnoj z najbolš upłyvovych biełaruskich navukovych ustanoŭ zamiežža —Biełaruskaha instytuta navuki i mastactva ŭ Ńju-Jorku.
Jon byŭ stvaralnikam i dyrektaram biełaruskich fiestyvalaŭ u Ńju-Džersi, na praciahu 1960—1980-ch stała supracoŭničaŭ ź biełaruskaj redakcyjaj Radyjo Svaboda.
U 1972—1982 hh. jon zajmaŭ pasadu staršyni Fiederacyi biełaruskich respublikanskich kłubaŭ, a ŭ 1974 hodzie byŭ abrany staršynioj Respublikanskaj fiederacyi etničnych kłubaŭ štata Ńju-Džersi. U 1978—1982 hadach doktar Kipiel byŭ staršynioj Etničnaj rady štata Ńju-Džersi.
Adnym z najvažniejšych akademičnych unioskaŭ Vitaŭta Kipiela źjaŭlajecca praca «Biełarusy ŭ ZŠA», nadrukavanaja pa-biełarusku ŭ 1993 hodzie i pa-anhlijsku ŭ 1999 hodzie. Aŭtar skrupulozna źbiraŭ infarmacyju pra biełarusaŭ pa kožnym amierykanskim štacie. U 2018 i 2020 hh. kniha była surjozna dapracavanaja i pieravydadzienaja ŭ Minsku.
Vitaŭt Kipiel — aŭtar knihi ŭspaminaŭ «Žyć i dzieić», jakaja pabačyła śviet u Minsku ŭ 2015 hodzie i dzie adlustravanyja pierypietyi žyćcia biełarusaŭ u XX st., šlachi zachavańnia nacyjanalnaj samaśviadomaści i pašyreńnia biełaruščyny.
Infarmacyja pra čas i miesca raźvitańnia i pachavańnia, jak paviedamlajecca, budzie paźniej.
Čytajcie taksama:
Ad Niksana da Buša. Jak biełarus sustrakaŭsia z čatyrma prezidentami ZŠA i pryvioz adnaho ź ich u Minsk