Фота: Mykola Lazarenko / Pool Photo via AP
Сустрэча нармандскага фармату ў Мінску прыцягнула вялікую ўвагу да Беларусі, якая паступова выходзіла з міжнароднай ізаляцыі і, як ні дзіўна, заняла даволі нейтральную пазіцыю ў адносінах да вайны.
Лукашэнка не прызнаў анексію Крыма і асцярожна выступіў у абарону тэрытарыяльнай цэласнасці Украіны. Гэта дазволіла яму паказаць Беларусь як адносна нейтральную краіну, якая можа падыходзіць для перамоў.
Мала хто ведае, але Лукашэнка каваў жалеза, пакуль гарачае, і нават хацеў сесці за стол перамоў. Гэта, вядома, было заблакавана Нямеччынай і Францыяй, і ён у выніку здаўся. Пазней ён скажа, што яго роля ў тую ноч заключалася ў тым, каб «прынесці каву і боепрыпасы».
Фота: Alexander Zemlianichenko, File / AP
Дэлегацыі прыехалі ў Мінск 11 лютага 2015 года. І не цяжка здагадацца, хто непачціва спазніўся.
Меркель і Аланд прызямліліся ў Мінску амаль адначасова, і канцлер Германіі папрасіла аб сустрэчы да таго, як яны прыедуць у Палац. Яны сустрэліся ў самалёце. Зразумела, у самалёце Меркель. У Палац яны таксама прыбылі разам.
Прэзідэнт Францыі містар Аланд выглядаў так, нібы не ведаў, што ён там робіць. Таму ён абраў самую простую стратэгію — ішоў за Ангелай Меркель і яе інструкцыямі. Гэта можна лёгка прачытаць нават на фатаграфіях таго вечара.
Пасля першага раўнда перамоў кіраўнікі дэлегацый нарэшце выйшлі для групавога фота, і Лукашэнка запрасіў дэлегацыі на вячэру. Аланд з радасцю пагадзіўся, але Меркель рэзка абарвала яго, сказаўшы: «Няма часу на вячэру, мы пачынаем працаваць». І яны вярнуліся да працы.
Фота: Alexander Zemlianichenko, pool / АP
Многія дыпламаты пыталіся ў мяне пра гэтую фатаграфію: «Якім пратакольным правілам вы кіраваліся, вызначаючы месца для сцягоў і прэзідэнтаў? Гэта не алфавітны, не кадэнцыйны парадак».
У Лукашэнкі была свая патрыярхальная логіка — «дама ў цэнтры (лепшая пазіцыя), Парашэнка і Пуцін асобна».
Перагаворы працягваліся амаль 17 гадзін. Гэта быў цяжкі марафон для ўсіх. Але ў Пуціна быў свой «допінг» ад прымаючага боку. Ён быў адзіным, у каго быў пакой з ложкам проста ў Палацы. Некалькі разоў ён выходзіў з-за стала са стомленым выглядам і вяртаўся праз некаторы час свежым.
Парашэнка выглядаў выматаным. Ён амаль не спаў у ноч перад Мінскам і павінен быў прыбыць у Брусель на саміт ЕС адразу пасля перагавораў у Беларусі. Ён рэгулярна тэлефанаваў ва Украіну, каб атрымаць апошнія навіны з фронту і, у прыватнасці, з Дэбальцава, які падвяргаўся моцным атакам.
Ніхто не чакаў, што перамовы працягнуцца так доўга, і Палац пачаў выглядаць так, як на фота ніжэй.
Фота: PavelSlunkin / Twitter
Вы ўсе ведаеце пра Мінскія пагадненні, падпісаныя той ноччу (калі не ведаеце, калі ласка, прачытайце гэты трэд ад Мары Дзюмулен). Такім чынам, я скончу гэтую тэму сваёй асабістай гісторыяй пасля гэтых размоў і тым, як дарогі жыцця могуць пераплесціся.
Мядовы месяц у адносінах Беларусі і Захаду скончыўся ў 2020 годзе, калі Лукашэнка сфальсіфікаваў выбары, жорстка задушыў пратэсты, і ў краіне зноў з'явіліся палітвязні (упершыню з 2015 года). У знак пратэсту я звольніўся з МЗС і далучыўся да Еўрапейскай рады па міжнародных адносінах (ECFR).
Фота: PavelSlunkin / Twitter
Крыху пазней я пераехаў ва Украіну, у краіну, якую я так падтрымліваў з 2013 года, з якой працаваў падчас Мінскіх перамоў і якая стала маім другім домам пасля таго, як мне давялося пакінуць Радзіму. Мой сябар і былы калега Павел Мацукевіч, які працаваў з Меркель у тую ноч і які падаў у адстаўку ў знак пратэсту ў 2020 годзе, таксама быў вымушаны ўцякаць з Беларусі. Цяпер мы абодва працуем палітычнымі аналітыкамі.
Фота: PavelSlunkin / Twitter
Іншы мой сябар Арцём Шрайбман падчас перамоў працаваў у Tut.by журналістам. У 2021 годзе Tut.by быў прызнаны беларускімі ўладамі экстрэмісцкім і знішчаны, журналістаў пасадзілі ў турму. Арцёму таксама прыйшлося збегчы ва Украіну.
Фота: PavelSlunkin / Twitter
У ECFR я сустрэў Мары Дзюмулен, якая займалася Мінскімі пагадненнямі, калі яна працавала ў МЗС Францыі. І Густава Грэсэля, які шмат гадоў асвятляў вайну і Мінскі працэс. У 2021 годзе я сустрэўся з Паўлам Клімкіным, экс-міністрам замежных спраў Украіны. Гэта адбылося ўпершыню з моманту нашай першай сустрэчы той ноччу ў Мінску ў 2015 годзе.
Міністр замежных спраў Беларусі Макей памёр у лістападзе 2022 года. Меркель, Аланд і Парашэнка больш не з'яўляюцца дзяржаўнымі лідарамі.
Лукашэнка застаецца ў Палацы да гэтага часу. Ён «падносіць боепрыпасы» ў вайне супраць Украіны цяпер ужо ў прамым, а не ў пераносным сэнсе.
Я жыў ва Украіне, пакуль Расія не ўварвалася туды зноў 24 лютага 2022 года. Я не ведаю, калі і чым скончыцца гэтая гісторыя, але я зычу Украіне перамогі. І яна абавязкова пераможа.
Сфармулявана так, быццам да 20 года ўсё было ок. У гэты перыяд сядзеў Міхаіл Жамчужны, а ў 2017 годзе за краты трапіў Святаслаў Бараноўскі, якога на жаль не прызналі палітвязнем, але справа яго была абсалютна палітычнаматываваная. Бедны чалавек адсядзеў за тое, што абараніў анархістаў у тралейбусе, а зараз нават імя яго не гугліцца. А колькі людзей хапалі на Маршах недармаедаў, ці што было на Дні Волі 2017?
Спадар Слюнькін часта настальгуе па этапу 15-20 гг, для яго гэта, мабыць, час добрых кар'ерных перспектыў і заробкаў пры ўладзе. Але калі для праўладных дыпламатаў гэта былі залатыя часы, не азначае, што гэта было добра для іншых беларусаў.